Ekonomiye güven duyuluyor mu, duyulmuyor mu? Çok sık sorulan bir soru bu. Yanıtı kim verecek; herkesin kendine göre subjektif ölçme yöntemleri olabilir. En doğrusu, bu konuda bilimsel denilecek çalışmalar yapan kuruluşların verilerine bakmak. En sağlıklı çalışma da Merkez Bankası ve TÜİK tarafından yapılıyor. Merkez Bankası reel kesimin güvenini, TÜİK ise sektörel bazda güveni ölçüyor.
İşte dün bu konuda kasım ayına ilişkin en yeni veriler geldi. Merkez Bankası reel kesim güven endeksini, TÜİK de hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörlerinin güven endekslerini açıkladı.
Ortada hoş olmayan bir tablo var. Tüm güven endekslerinde yön aşağıya doğru. Hatta son iki yıl dikkate alınırsa, bazı endeksler kasım ayında dip noktaya inmiş durumda.
Merkez Bankası'nın reel kesim güven endeksi kasımda 101 düzeyinde oluştu. Kasımdaki bu düzey, geçen yılın aralık ayındaki 97.2'den sonraki en düşük değere işaret ediyor. Yani, reel kesimin ekonomiye duyduğu güven, tartışma götürmez bir biçimde azalıyor.
TÜİK'in açıkladığı endekslerde de durum farklı değil. Hizmet sektörüne ilişkin güven endeksi, kasımda indiği 95.6 ile 2011 başından bu yana olan dönemdeki en düşük düzeye gerilemiş durumda.
Perakende ticaret sektörü güven endeksi kasımda 94.4 düzeyinde gerçekleşti. Bu düzey de, ocaktaki 93.5'ten sonraki en düşük değere işaret ediyor.
İnşaat sektöründe zaten düşük seyretmekte olan güven endeksi ise hizmet sektöründe olduğu gibi kasımda, 2011 yılı başından bu yana en düşük düzeye geriledi. İnşaat sektöründeki güven endeksi kasımda 76.2 oldu.
Tüm alt kalemlerde bozulma var!
Sektörel güven endekslerini oluşturan alt kalemlerin hiçbirinde kasımda ekime göre olumlu gelişme kaydedilemedi.
Hizmet sektöründe son üç aylık dönemdeki iş durumu kasımda ekime göre yüzde 8.3 azaldı. Son üç aylık dönemde hizmetlere olan talep yüzde 8.4 geriledi. Gelecek üç aylık dönemde ortaya çıkması beklenen talepte de yüzde 4.9 gerileme oldu.
Perakende ticaret sektöründe son üç aydaki iş hacmi ve satışlar yüzde 9.2, aynı konuda gelecek üç aya dönük beklenti ise yüzde 12.5 azaldı. Mevcut mamul mal stok düzeyinde ise yüzde 7.6 artış oldu. Ancak bu artış, kuşkusuz olumsuz bir gelişmeye işaret ediyor.
İnşaat sektöründe ise alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi bir ayda yüzde 5.8, gelecek üç aylık döneme ilişkin toplam çalışan sayısı beklentisi yüzde 1.7 azaldı.
Reel kesimin güveni niye azaldı?
Ekimde 102.4 olan reel kesim güven endeksinin az da olsa azalarak kasımda 101'e inmesinde en büyük etkiyi son üç ayda alınan toplam sipariş miktarının 9.1, gelecek üç aya ilişkin ihracat sipariş miktarının da 4.7 puan azalması yaptı. Genel gidişata ilişkin algıda gözlenen 7.3 puanlık iyileşme ise gerilemenin çok fazla olmasını engelledi.
Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi ise kasımda 109 düzeyinde gerçekleşti ve ekimdeki 108.2'ye göre 0.8 puan arttı. Mevsimsellikten arındırılmış endeks, kasımda marttan bu yana olan dönemin en yüksek düzeyine çıktı.
Kapasite kullanım oranı yüzde 74
Bu arada imalat sanayindeki kapasite kullanım oranı kasım ayında yüzde 74 olarak gerçekleşti. Kapasite kullanım oranı, geçen yılın aynı ayına göre 2.9, bir önceki aya göre 0.9 puan azaldı.
Mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı da geçen yıla göre yine 2.9 puan azalarak yüzde 72.7 düzeyine geriledi. Söz konusu oran, ekim ayının da 0.4 puan altında kaldı.
Düzeltme: "Cari açık çok mu tehlikeli" başlığıyla 22 Kasım'da bu köşede yer alan yazımın beşinci paragrafında "Cari açık bir bilançodur ve toplamı hep sıfır olur" şeklinde bir ifadeye yer verdim. Toplamı hep sıfır olan tabii ki cari açık değil, ödemeler dengesidir. Zihnimdekiyle yazdığım farklı oldu, hata yaptım. Bu hatayı fark ederek uyaran dikkatli okurlara teşekkür ediyorum. Bu yanlışımdan ötürü özür dilerim.