Merkez Bankası'nın iktisadi yönelim anketi çerçevesinde oluşturduğu reel kesim güven endeksinde aylar süren düşüş ocakta durdu ve endeks yılın ilk ayında geçen aralık ayına göre 7.1 puan artarak 59.4'e çıktı. Her ne kadar ocakta artış yaşansa da reel kesim güven endeksi bir yıl öncesinin tam yüzde 43 altında. Endeks, geçen yılın ocak ayında 104.2 düzeyinde bulunuyordu.
Geçen yılın çok altında seyrediyor olmakla birlikte reel kesim güven endeksinin ocakta artış göstermesi önemli. İyi de, ekonomik krizinin derinleştiği apaçık ortadayken, üretim ve ihracat geriler, büyüme durur ve işsizlik artarken reel kesimin ekonomiye duyduğu güven nasıl oldu da arttı? Hem öyle ki, reel kesim güven endeksinin bazı alt kalemlerinde gerçekten şaşırtıcı artışlar gerçekleştiği görüldü.
Aralık ayında 50.9 olan gelecek üç ayın üretim hacmine ilişkin endeks, tam 26 puan artarak ocakta 76.9'a çıktı. Demek ki sanayiciler üretimlerini hızla artıracaklardı.
Gelecek üç ayın ihracat sipariş miktarına ilişkin endeks 12.2 puanlık artışla 64.3'ten 76.5'e yükseldi. Buna göre ihracatta da ciddi bir hızlanma olması bekleniyordu.
Reel kesim güven endeksine göre, istihdam konusunda da kaygılanmaya gerek yoktu. Çünkü reel sektör istihdamını artırmayı planlıyordu. Aralıkta 51.4 olan gelecek üç aydaki istihdama ilişkin endeks, 8.9 puanlık artışla 60.3'e çıktı.
Endeksin özeti niteliğindeki "sanayi dalınızdaki genel gidişata ilişkin olarak bir ay önceye göre görüşünüz nedir" sorusuna verilen yanıt da işlerin düzelmekte olduğunu gösteriyor. "İşler iyi" diyenlerin aralık ayında yüzde 1.8 olan oranı, ocakta yüzde 4'e çıktı; "işler kötü" diyenlerin oranı yüzde 69.8'den yüzde 60.8'e geriledi; iyi ve kötü diyenlerin farkını gösteren denge de yüzde 68'den yüzde 56.8'e indi.
Ne olmuştu yani, ocakta sanayicilere morallerinin birden düzelmesini sağlayan sihirli bir el mi değmişti?
Hani hep denir ya, "şeytan ayrıntıda gizli" diye, ortada ne sihirli bir el vardı, ne de sanayicinin durumunda bir değişiklik. Değişiklik, iktisadi yönelim anketinin yapısındaydı.
İktisadi yönelim anketi, 2009 yılıyla birlikte, ankete katılanlar yönünden değişikliğe uğradı. 2007 ve 2008 yıllarında 1511 işyerine anket formu gönderiliyor ve ankete yanıt verenlerin sayısı 1200 dolayında bulunuyordu. İşyeri kapsamı 2008 yılında güncellendi ve bu yılın ocak ayından başlayarak 518 işyeri daha anket kapsamına alındı, böylece form gönderilen işyeri sayısı 2029'a çıktı. Ocak ayında form gönderilen 2029 işyerinin 1620'sinden yanıt alındı.
İktisadi yönelim anketi kapsamında form gönderilen işyerlerinin 520'si tekstil ve tekstil ürünleri, 246'sı ana metal ve fabrikasyon metal ürünleri, 229'u gıda ürünleri, içecek ve tütün, 154'ü elektrikli ve optik donanım, 143'ü makine ve teçhizat, 737'si de diğer sektörlerde faaliyet gösteriyor.
Belli ki endeks kapsamına yeni işyerlerinin alınması, tabloyu bir anda değiştirmiş. Yoksa, başta da belirttiğimiz gibi bu ekonomik gidişat içinde üretimin, ihracatın, istihdamın birden iyileşmesi nasıl söz konusu olabilirdi ki. Dolayısıyla, reel kesim güven endeksinin 2009 eğilimini görebilmek için bir anlamda ocak ayını baz kabul edip sonraki ayları izlemek gerekiyor. Yoksa, ocak ayına bakarak işlerin düzeldiğini söylemek gerekir ki, bu da mevcut tabloyu inkar anlamına gelir.