25 yaş altı Güney Afrikalılar, Nelson Mandela'nın 1994 yılında Güney Afrika'nın ilk siyahi başkanı olarak seçildiğini hatırlamıyorlar. Onların tek bildiği Mandela sonrası siyasetçilerin, ırkların eşitliğini, ekonomik gelişime dönüştüremedikleri.
Bugün Afrika'nın en büyük ekonomisi olan Güney Afrika'da işler çok yolunda gitmiyor. Büyük bir çoğunluğunu siyahi nüfusun oluşturduğu 25 yaş altı gençlerin üçte ikisi işsiz.
Güney Afrika para birimi rand, ABD doları karşısında son 4.5 yılın en düşük seviyesinde.
Ülkedeki ekonomik büyümenin 2013 için yüzde 1.9 oranında olması bekleniyor. İşsizlik oranının aşağı çekilmesi için gerekli olan büyüme oranı ise yüzde 5.
Mandela'nın iktidara getirdiği Afrika Ulusal Kongresi partisi, ekonomi adına önemli adımlar attı. Küresel ekonomik krizin yaşandığı 2009 dışında, geçtiğimiz 20 sene boyunca Güney Afrika ekonomisi önemli ilerlemeler kaydetti.
Bu süre boyunca ülke genelinde okur yazarlık oranı yükseldi; elektriğe ulaşım oranı arttı. Toplumun çok büyük bir bölümü, ulaşılabilir fiyatlarla ev sahibi yapıldı. Toplumun çok büyük bir bölümü fakirlik seviyesinden kurtarıldı.
Güney Afrika Başkanı Jacob Zuma, otoyolları, demiryolları ve limanların iyileştirilmesi için önümüzdeki yıllarda 100 milyar doların üzerinde yatırım yapmayı planlıyor. Zuma, Ulusal Kalkınma Planı'nın, hem ülkedeki eğitim sistemini, hem de zor durumdaki istihdam piyasasını geliştirecek bir yol haritası olduğunu ifade ediyor.
Her ne kadar muhalefet üyelerinin büyük bir bölümü Zuma'nın politikalarını desteklese de, eleştiriler de yok değil. Zuma'nın, tepki çekmemek için zor kararlar almaktan çekindiğini düşünenler, bu yüzden ekonominin tıkandığı görüşündeler.
Beyaz zenginler
Mandela sonrası Güney Afrika'da siyah-beyaz ayrımının yeniden yükseldiğini ve ülkenin ekonomik elitini beyazların oluşturduğunu savunanların sayısı bir hayli yüksek.
Johannesburg merkezli düşünce kuruluşu South African Institute of Race Relations (Güney Afrika Irk İlişkileri Enstitüsü) rakamlarına göre, ülke nüfusunun yüzde 9'unu beyazlar oluşturuyor. Beyaz nüfus borsada işlem gören hisselerin yüzde 76'sını elinde bulunduruyor. Enstitü tarafından paylaşılan bir diğer veri ise, beyaz bir Güney Afrikalı'nın ortalama yıllık gelirinin, siyahi Güney Afrikalı'dan beş kat daha yüksek olduğu.
Güney Afrika'nın büyük şehirlerinde en lüks bölgeler beyazlara ait. Bu bölgelerdeki evler elektrikli köprüler ve silahlı güvenlik ekipleri tarafından korunuyor.
Hakimiyet kimsede olmasın
Bir çok siyahi Güney Afrikalı, Mandela'ya kızgın. Apartheid sırasında çektikleri acıların finansal karşılığının ödenmediğini düşünüyorlar. Uzmanların görüşü ise Mandela'nın sermayeyi ülkenin yeniden inşaası için bir araç olarak gördüğü ve bu yüzden beyaz iş dünyasını korkutmak istemediği. Öte yandan Siyah Ekonomik Güçlenme hareketi de, siyahi nüfusun sahip olduğu madencilik ve sanayi şirketlerinin yükselmesine yol açtı.
Sonuç olarak asla kavgadan değil, fakat her zaman uzlaşmadan yana olan Mandela, ekonomide de aynı bakış açısını sergiledi. Ne beyazların siyahi toplum üzerinde hakimiyet kurmasını istedi, ne de siyahi toplumun beyazlar üzerinde hakimiyetini.