Son bir ay içinde küresel ölçekte finansal piyasalarda yaşanan gelişmeler eski ezberlerin bozulduğuna, hatta iflas ettiğine işaret ediyor. Asya krizi sonrasında yaşananlar ile son dönemdekileri mukayese ettiğimizde bu gerçeği inkâr etmek pük mümkün olamıyor. Artık gelişmekte olan ekonomilerdeki eğilimlerin gelişmişler üzerindeki etkisi çok daha belirleyici konuma geçmiş gibi görünüyor. Gelişmiş ülke devlet tahvilleri gelişmişlerin durgunlaştığı ve riskten kaçınma eğiliminin güçlendiği dönemlerde güvenli liman olmaktan çıkmış bulunuyor. Eğer durum böyle olmasa idi sermaye gelişmekte olanlardan gelişmişlere doğru geri dönüş yaparken başta ABD devlet tahvili olmak üzere gelişmişlerin senetleri değer kaybeder miydi? Gelişmekte olanların sermaye piyasaları geriler iken gelişmişlerinki de aynı baskıya boyun eğmek durumunda kalır mıydı? Veya gelişmekte olanlardaki olumsuz baskılar gelişmişlerin merkez bankalarını parasal genişlemeyi sonlandırmaya zorlar mıydı?..
Evet son onbeş yıldaki giderek yoğunlaşan sermaye akımları belki gelişmekte olanları küresel ekonominin yeni lokomotifi yapamadı, fakat çok daha belirleyici hale getirdi, gelişmiş ekonomileri ve onların devlet tahvillerini güvenli liman olmaktan çıkardı. Gelişmekte olanların durgunlaşmaya başlaması durumunda sermaye çıkışı hızlanacak ve döviz rezervleri eriyecek, söz konusu ekonomilerin gelişmiş ekonomi hazinelerine verdiği finansman desteği hızla eriyecek. Bu anlamda Çin'in durgunlaşması ve tercihlerinin farklılaşması ABD Hazinesi ve borç senetleri için kâbus niteliği taşıyor.
Gelir açığını kapatmak üzere gelişmekte olanlara yönelen sermayenin koşulların olumsuzlaşmaya devam etmesi durumunda yarıdan fazlası çıkamayacak; gelişmişlerin sorunlu kredi hacmindeki artış ve katlanarak büyüyecek zarar transferi sistemik kırılganlığı artıracak. Çıkamadıkları veya çıkabilseler bile marsa veya venüs gezegenlerine gidip gelir transferi yapamayacakları için durumlarının kötüye gitmesini önlemeyecekler. Büyüyen güven bunalımı ve herkesin kendi başının çaresine bakma içgüdüsü gerçeklerin gizli kalabilmesini engelleyecek. Birileri yeniden gelişmekte olanlara giderek olumsuz gelişmeleri durduralım diyecek olsa diğerleri bu fırsattan yararlanıp çıkmaya çalışacak; hiçbir şey eskisi gibi günün kurtarılmasını mümkün kılamayacak. Yukarıda saydığımız belirsizlikler bir yandan Federal Reserve'yi parasal genişlemeyi durdurmaya zorlarken diğer yandan bir şekilde evine dönebilenlerin tercihleri farklılaşacak. Eski varsayımlara göre hesap yapıp pozisyon alan uyanıkların evdeki hesabı çarşıya uyamayacak…
Bu hafta başında 10 yıllık ABD devlet tahvili kayıplarının bir kısmını geri alması ile birlikte finansal piyasalar sakinleşmiş olabilir. Fakat bu durum kalıcı olamayacak, gerçeklerin farkında olanlar risklerini azaltmak üzere bu fırsattan yararlanmaya çalışacak. Haberiniz olsun kırılganlık artıyor ve öyle olmaya devam edecek gibi görünüyor. Kredi krizi bütün haşmeti ile geri döndüğünde bazı şeyleri düzeltmek için çok geç olacak!..