Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlükleri'nce verilen onaylanmış kişi statü belgeleri dış ticaret faaliyeti gösteren şirketler için büyük önem taşıyor. Çünkü yararlanılacak avantajlar şirketleri rekabette öne taşıyabiliyor.
Ancak, bu belgelerin sınıfları farklıdır. A-B-C olarak sınıflandırılan bu belgelerin alınabilmesi için farklı koşullar aranıyor. Esasen, kayıtlı sisteme dayalı belli büyüklükteki firmaların büyük bölümünün bu sistem içine girmesi amaçlanıyor.
Bu sistem içine girebilecek şirketler öncelikle ihracat ve ithalat büyüklüklerine göre bir ayrıma tabi tutuluyor. Sonra, çalıştırılan işçi sayıları dikkate alınıyor. Dış Ticaret Sermaye Şirketleri de ayrı bir kategoride görülüyor. Ayrıca, resmi daireler, sermayesinin tamamı devlete ait olan iktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşları ile sermayesinin tamamı bir iktisadi devlet teşekkülüne veya kamu iktisadi kuruluşuna ait müesseseler de ayrı bir kategori oluyor.
Tabi ki, bu sınıflama yapılınca kimin hangi belgeyi hangi koşullarda alabileceği gündeme geliyor.
Şöyle ki;
A sınıfı belge almak için: Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavir ile onaylanmış kişi statüsü başvurusunun ön incelemesi için sözleşme yapıldığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde asgari 25 milyon FOB/ABD Doları tutarında fiili ihracat yapılmış olması veya aynı dönemde, 12'şer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde gerçekleştirilen ithalat ve fiili ihracat toplamının asgari 100 milyon dolar tutarında olması ve en az 250 işçi istihdam ediyor olması.
B sınıfı belge almak için; asgari 5 milyon FOB/ABD Doları tutarında fiili ihracat yapılmış olması veya gerçekleştirilen ithalat ve fiili ihracat toplamının asgari 20 milyon ABD Doları tutarında olması ve en az yüz işçi istihdam ediyor olması,
C sınıfı belge almak için: Asgari 1 milyon FOB/ABD doları tutarında fiili ihracat yapılmış olması veya bir dönem içerisinde gerçekleştirilen ithalat ve fiili ihracat toplamının asgari 6 milyon ABD Doları tutarında olması ya da geriye dönük iki yıl içerisinde asgari 15 milyon ABD Doları tutarında sabit sermaye yatırımı yapmış olması ve en az 15 işçi istihdam ediyor olması,
koşullarının diğer şartlarla birlikte karşılanması gerekiyor.
Durum böyle olunca, sağlanacak avantajlar da farklı oluyor.
A-B-C statü belgesi sahibi kişilerce, Gümrük Yönetmeliği'nin 143, 154 ve 163'üncü maddelerinde belirtilen koşullar saklı kalmak kaydıyla, aşağıda sayılan belgelerin bir ya da daha fazlası beyannameye eklenmeksizin beyanda bulunulabiliniyor:
a) Orijinal fatura,
b) A.TR dolaşım belgesi,
c) Menşe ispat belgeleri,
ç) Ödeme şekli gereği ibrazı gereken navlun makbuzu ve sigorta poliçesi,
d) İşlenmiş tarım ürünlerinin serbest dolaşıma sokulması halinde ibrazı gereken işlenmiş tarım ürünleri analiz sonuç raporu.
Gümrük antrepo, gümrük kontrolü altında işleme ve geçici ithalat rejimlerine tabi tutulan eşya için teminat alınması öngörülen durumlarda, A-B-C statü belgesi sahibi kişilerden, talep etmeleri halinde, ithalat vergilerinin yüzde onu oranında teminat alınıyor.
Götürü teminat uygulaması, eşyanın gümrük vergileri ve sair vergilerinin teminata bağlanmasını gerektiren bir gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma tabi tutulduğu durumlarda, bu uygulamadan yararlanacak kişi için belirlenmiş tutardaki teminatın, her işlem için ayrı ayrı teminat verilmeksizin, teminata bağlanması gereken tutardan bağımsız olarak ve herhangi bir düşüm yapılmaksızın bir yıl süreyle kullanılabilmesini ifade ediyor.
Götürü teminat uygulamasının kapsamı A-B-C statü belgesi sahibinin talebine bağlı olarak belirleniyor. Götürü teminat uygulamasından yararlanmak isteyen statü belgesi sahibi tarafından azami;
Götürü teminatın Özel Tüketim Vergisi Kanunu'nun eki (I) sayılı listenin (A) cetvelinde yer alan eşyanın ithalinde ödenecek Özel Tüketim Vergisi'ni de kapsaması durumunda 10 milyon euro götürü teminatın Özel Tüketim Vergisi Kanunu'nun eki (I) sayılı listenin (A) cetvelinde yer alan eşyanın ithalinde ödenecek özel tüketim vergisini kapsamaması durumunda 2 milyon euro tutarında teminat verilebiliyor.
A ve B sınıfı onaylanmış kişi statüsüne sahip kişilerin ithalatta ve ihracatta, C sınıfı kişi statüsüne sahip kişilerin ise yalnızca ihracatta Mavi Hat uygulamasından yararlanabiliyor. Eşyanın tesliminden önce belge kontrolüne veya muayeneye tabi tutulmadığı hatta mavi hat deniliyor. Mavi Hat'ta işlem gören beyannamenin belge kontrolü ve gerekli görülmesi durumunda fiziki muayenesi eşyanın tesliminden sonra yapılıyor.
Başvuru yılından bir önceki takvim yılı içerisinde veya başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük bir yıl içerisinde A sınıfı ve B sınıfı için en az 100, C sınıfı için en az 50 adet A.TR dolaşım belgesi düzenleyip vize işlemlerini tamamlamış ve söz konusu A.TR dolaşım belgelerini kullanmış olan statü belgesi sahiplerine, talep etmeleri halinde, statü belgelerinin geçerlilik süresi içinde, onaylanmış ihracatçı yetkisi veriliyor.
Bu yetkiye dayanılarak, A.TR belgelerini şirketler gümrük idarelerine gitmeden kendileri vize edebiliyor.
Dış ticaret alanında faaliyet gösteren şirketler bu avantajlardan yararlanmak istiyorlarsa, durumlara uygun belgeyi almalarında büyük yararların olduğu görülüyor.