Önceki yazımda yönetim kurullarının bu dönem güçlendirilmesi gerektiğine değinmiştim. Bu yazıda bunu nasıl gerçekleştireceğimiz üzerinde duracağız.
Şirketiniz ister kurumsallaşmış olup, yönetim kurulu ve tepe yönetim ayrımı söz konusu olsun, ister icracı yönetim kurulu modeli ile çalışıyor olun, her hâlükârda güçlü bir yönetim kuruluna ihtiyacınız var. Yönetim yapınız nasıl olursa olsun, güçlendirilmiş ve etkin bir yönetim kurulu, günümüzün belirsiz ve değişken iş dünyasında sizi koruyacak bir unsurdur.
Öncelikle elbette böyle bir isteğinizin oluşması lazım. Özellikle Anadolu’da pek çok şirkette güçlü liderlik var, ancak lider tek karar verici olarak kalmak istiyor, yönetim kurulunun güçlü olması fikrine sıcak bakmıyor. Yetkilerini ve kontrol gücünü başka üyeler ile paylaşmak veya profesyonel yöneticilere devretmek istemiyor. Elbette bu tür şirketler için güçlü yönetim kurulu konusunda bir gereklilik söz konusu olsa da, farkındalık olmadığından, biraz olgunlaşma gerekiyor.
Bu konuda istekli olan, farkındalığı yüksek şirketler için işe nereden başlamak gerek?
İşe önce mevcut yönetim kurulu yapınızı gözden geçirmekle başlayın. Nasıl bir yönetim kurulunuz olmasını istiyorsunuz? İcracı mı, gözetimci mi olmalı? Profesyonel tepe yönetim mevcut mu, yoksa olması yönünde düşünceniz var mı? Mevcut üyelerin yetkinliği nasıl? Yeni yönetimde yer almalılar mı? Yeni yönetim kurulunda hangi nitelikte üyeler olmalı? Yeni yönetim kurulunuzda nitelikli ve size farklı açılardan katkı sunacak üyelerin mevcudiyeti önem taşıyor.
Örneğin Apple gibi iyi yöneticinin bol olduğu bir şirket dahi, farklı tecrübelere önem vermiş, yönetim kurulunu çeşitli sektörlerden ve alanlardan gelen üyelerle güçlendirmiş ve böylece şirketin stratejik hedeflerini daha etkin bir şekilde gerçekleştirebilmiştir. Apple yönetim kurulunda eski Boeing CFO'su ve Anheuser-Busch InBev'nin eski pazarlama başkanı gibi farklı alanlardan gelen üyeler bulunabilmektedir.
Bu noktada devreye bağımsız üyeler girmektedir. Bağımsız üye uygulaması halka açık şirketlerde ve büyük holdinglerde yaygınlaştı. Ancak Anadolu’daki aile şirketlerinde halen bu konuda çekinceler var. Oysa bağımsız üyeler yönetim kurullarını kısa sürede çok güçlendiriyor. Hiç tahmin etmediğiniz katkılar sağlıyor. İşin mahremiyet kısmında da imzaladıkları sözleşmeler var. Çekinilecek hiçbir konu yok. Farklı özelliklere sahip iki yönetim kurulu üyesi ile şirketinizin yönetim gücü tahmin edemeyeceğiniz kadar artacaktır.
Bağımsız üyeler sayesinde doğru şekilde kurumsallaşan, iç kontrol ve iç denetimi kuran, bütçe disiplini kazanan, stratejilerini ve yatırımlarını daha doğru belirleyen aile şirketleri tanıyorum. Dünyanın büyük şirketleri de bu potansiyeli görüyorlar. Örneğin dünyanın en iyi yönetilen şirketlerinden Alphabet (Google'ın ana şirketi) bile yönetim kurulunda bağımsız üyelerin sayısını artırarak, daha objektif ve tarafsız kararlar almayı hedefliyor. Alphabet'in yönetim kurulunda, şirketin dışından gelen ve herhangi bir çıkar çatışması olmayan bağımsız üyeler bulunuyor.
Bağımsız üyeler olsun olmasın, güçlendirme için atılacak en önemli adımlardan bir tanesi yönetim kurulu toplantılarını düzenli hale getirmedir. Toplantıların gündemi önceden belirlenmeli, gündem dışına çıkılmamalı, gündem ile ilgili veriler önceden üyelere iletilmeli, görüşülen konular ve alınan kararlar kayıt altına alınmalıdır. Örneğin, Procter & Gamble şirketi bu konuda iyi uygulamaları olan bir şirkettir. P&G yönetim kurulu toplantılarını düzenli olarak gerçekleştirerek, karar alma süreçlerini hızlandırır, gündemler belirleyerek üyelerin toplantılara hazırlıklı gelmelerini sağlar ve toplantı sürelerini verimli kullanır.
Yönetim kurulu başkanının liderlik yeteneği yönetim kurulu performansı açısından çok önemlidir. Yönetim kurulu başkanlığı, liderlik özellikleri gerektiren bir pozisyondur. Bu noktada Başkanın liderlik rolünün gözden geçirilmesi ve gelişme sağlanması gerekiyor ise gerekli eğitim ve destekle geliştirilmesini tavsiye ediyorum. İyi bir lider, yönetim kurulu üyelerinin katılımını sağlar, gündemi tatbik eder, karar almayı hızlandırır ve şirketi hedeflerine ulaşması için yönlendirir.
Bu konuda Coca- Cola, yönetim kurulu başkanına özel gelişim programları sağlayan iyi bir örnektir. Başkan dışında, üyeler de sürekli gelişime teşvik edilmelidir. Örneğin, IBM gibi büyük şirketler, yönetim kurulu üyelerine düzenli olarak eğitim ve gelişim programları sunarak, üyelerin bilgi ve deneyimlerini güncel tutmalarını sağlarlar. IBM, yönetim kurulu üyelerini sektörel konferanslara ve eğitimlere göndererek, sürekli öğrenmeyi ve gelişimi destekler.
Yönetim kurulu, özellikle icracı olmayan, YK- profesyonel tepe yönetim ayrımının net olduğu yapılarda strateji geliştirme süreçlerine aktif katılım sağlamalıdır. Yönetim kurulu üyeleri, şirket stratejileri ile ilgili görüş ve önerilerini plana yansıtmalıdır. Örneğin Tesla, yönetim kurulu üyelerini stratejik planlama sürecine dahil eder, şirketin kısa ve uzun vadeli hedeflerini belirlemede ve büyüme fırsatlarını değerlendirmede görüşlerini alır. Bu yaklaşım, yönetim kurulu üyelerinin şirketin geleceğine daha fazla yön vermesine olanak tanımaktadır.
Yönetim kurulunun etkinliğini artırmak için, düzenli olarak gözden geçirme ve değerlendirme süreçleri gerçekleştirmenizi tavsiye ediyorum. Bu süreçte, yönetim kurulunun performansı, alınan kararlar ve şirketin hedeflerine ulaşma durumunu değerlendirebilirsiniz. Böylece yönetim kurulu, eksikliklerini gidermek ve başarılarını daha da artırmak için gerekli adımları atabilir. Örneğin Microsoft, yönetim kurulu performansını düzenli olarak gözden geçirip değerlendirir. Şirketin stratejik hedeflerine ulaşma durumunu ve yönetim kurulu üyelerinin performansını değerlendirilir. Bu süreç sayesinde, eksikliklerin giderilmesi ve başarıların artırılması için gerekli adımlar planlanır.
Sonuç olarak, güçlü yönetim kurulu hem kurumsal yönetim açısından, hem de performans açısından olumlu bir oluşumdur. Yatırımcılar ve kredi verenler, şirketlerin yönetim kurulu yapılarına artık çok dikkat ediyor, çünkü orası ilk düğme. İlk düğme doğru iliklenmişse, diğer düğmeler de doğru iliklenmiş oluyor. Eski tip, tek adamlı yönetim kurulları yerini, bağımsız üyeler ile güçlendirilmiş, çeşitli deneyimlere sahip üyelerin olduğu, istişare gücü yüksek yönetim kurullarına bırakıyor. Bu tür şirketler, kalıcı ve uzun ömürlü oluyor.