GSYH nasıl rekor kırdı?

Bu sütunlarda dün GSYH'nin son çeyrekte yüzde 5.6, yılın tümünde yüzde 8 artış göstermesinin beklendiğini yazmıştık. Oysa TÜİK'in açıkladığı veriler, bu tahminimizin çok üstüne çıkıldığını gösterdi. GSYH, son çeyrekte yüzde 9.2, 2010 yılının tümünde ise yüzde 8.9 oranında artmıştı. Aslında, yalnız biz değil, hemen hemen tüm tahmin yapanlar yanılmıştı. Ne son çeyrekte, ne yılın tümünde bu düzeyde bir artış bekleniyordu.

Peki ne olmuştu da gerçekleşme tüm tahminleri geride bırakan bir düzeye çıkmıştı?

Son çeyrekteki performans

Son beş yılın verileri, bize geçen yılın son çeyreğinde müthiş bir performans yakalandığını gösteriyor. Önceki dört yıla, adeta fark atılmış durumda.

GSYH'deki değişimi, "imalat sanayi, imalat sanayi dışındaki sektörler ve toplam" olmak üzere üç bölümde ele aldık. Bu bölümleri de, dördüncü çeyreklerin üçüncü çeyreklere göre değişimi ve dördüncü çeyreklerin bir önceki yılın aynı dönemine göre değişimi olmak üzere inceledik.

Ele aldığımız üç bölümde de son çeyrekte üçüncü çeyreğe göre önceki yılların çok üstünde bir gelişme gözlendi. İmalat sanayindeki büyüme, geçen yılın son çeyreğinde üçüncü çeyreğe göre yüzde 8.8 olarak gerçekleşti. 2008'in kendine özgü durumunu ve söz konusu yıl ortaya çıkan yüzde 10.9'luk daralmayı göz ardı edersek, daha önce dördüncü çeyrekte üçüncü çeyreğe göre en fazla büyüme 2009'da gerçekleşmiş ve yüzde 5.2 olmuştu.

İmalat sanayi dışındaki sektörlerde mevsimsel etkenlerle dördüncü çeyrek üretimi hep üçüncü çeyreğin kalır, bu normaldir. Geçen yıl, dördüncü çeyrekte üçüncü çeyreğe göre olan gerileme yüzde 5.3 oldu. Bu oran, önceki yılların çok altında.

Hem imalat sanayindeki büyümenin hızlı olması, hem imalat sanayi dışında kalan sektörlerdeki küçülmenin yavaşlaması, toplam GSYH küçülmesini de çok aşağılara çekti. 2006-2009 döneminde dördüncü çeyrekte üçüncü çeyreğe göre yüzde 5.8 ile yüzde 13.5 arasında daralan GSYH, geçen yıl ise yalnızca yüzde 2.3'lük bir daralma gösterdi.

2009'a göre olan değişim

Geçen yılın son çeyreğinde ortaya çıkan performans, doğal olarak 2009'un aynı dönemine göre olan değişime de yansıdı. İmalat sanayi üretimi geçen yılın son çeyreğinde 2009'a göre yüzde 11.3 arttı. İmalat sanayi üretiminde 2009'da bir önceki yıla göre yüzde 12.7 artış olmuştu. Ancak bu artış, 2008'deki üretimin çok hızlı düşmüş olmasının yarattığı baz etkisine dayanıyordu.

Geçen yıl son çeyrekte 2009'un aynı dönemine göre olan değişimde asıl sürpriz imalat sanayi dışında kalan sektörlerde ortaya çıktı. Bu sektörler toplamında geçen yıl son çeyrekte 2009'a göre yüzde 8.5'lik bir artış sağlandı. Bu, son beş yılın en yüksek oranı. 2008'deki yüzde 5.4'lük düşüşü dikkate almazsak, çeyrekler itibariyle artış daha önce yüzde 3.9 ile yüzde 5.7 arasında değişmişti.

Toplam GSYH değişimi de son çeyrekte yüzde 9.2 ile çok yüksek bir düzeye çıktı. Bu oranın böylesine yukarıda oluşmasında en büyük katkı imalat sanayi dışındaki sektörlerden geldi.

Örneğin 2009 yılının son çeyreğinde imalat sanayi yüzde 12.7 büyümüş, ancak diğer sektörlerdeki büyüme yüzde 3.9'da kalınca toplam artış ancak yüzde 5.9 olmuştu. Bu yıl ise imalat sanayindeki büyüme yüzde 11.3'e indiği halde diğer sektörler yüzde 8.5 büyüyünce, toplam artış yüzde 9.2'yi buldu.

Merkez Bankası haklı mı çıktı?

Merkez Bankası özellikle zorunlu karşılıklarda herkesi şaşırtan düzeyde artışlar yaparken hep ekonomideki ısınma riskine dikkat çekiyordu. GSYH'de geçen yılın son çeyreğinde ortaya çıkan ve tüm tahminleri alt üst eden bu artış, bir anlamda Merkez Bankası'nın ekonominin ısınma riski gösterdiği yönündeki tahminlerini haklı çıkardı.

Merkez Bankası'nın aldığı önlemlerin doğru olup olmadığı, özellikle bankacılık kesimini sıkıntıya sokup sokmayacağı elbette apayrı bir tartışma konusu. Ancak, GSYH'de ortaya çıkan bu tablodan sonra herhalde hiç kimse "Ekonomide ısınma riski de nereden çıkıyor" diyebilecek durumda değildir.