Şubat enflasyonu beklendiği gibi geldi, aylık artış yüzde 0.71, yıllık artış yüzde 7.55 olarak gerçekleşti. Bu oranlar, tam beklentiler doğrultusunda. Hem zaten dün de vurguladığımız gibi aylık artış yüzde 0.70 değil de yüzde 1 gelseydi yine çok farklı bir tablo ortaya çıkmayacaktı.
Ne olacağını üç aşağı beş yukarı biliyorduk, yani herkes biliyordu. Önemli olan, neden böyle olduğunu iyi okumak ve daha da önemlisi bundan sonra ne olacağını kestirebilmek.
Şubat ayında fiyatların en hızlı arttığı harcama grubu gıda. Hani geçen yıl toplam TÜFE'nin, öngörülenin çok üstünde artmasına yol açan grup var ya, o... Bir ara zannedildi ki, gıdada geçen yılın tablosu kötü olduğu için, yani baz etkisi yönüyle bu yıla olumlu etki yansıyacak, bu sayede de 2015'te gıda grubu enflasyonu olumlu etkileyecek. Ama geçen yılın kuraklığı, bu yıl yerini tam tersi fazla yağışa ve sert geçen kışa bırakınca gıdada yine çok hızlı fiyat artışı görmeye başladık. Gıda grubunda fiyatlar ocakta yüzde 3.52 artmıştı, şubatta da yüzde 2.59 artış oldu. Yani gıda maddelerindeki fiyat artışı iki ayda yüzde 6.19'a ulaştı.
Gıda grubunda şubattaki yüzde 2.59'luk artıştan toplam TÜFE'ye yansıma 0.67 puan oldu. Bir anlamda TÜFE artışının neredeyse tümü gıdadan geldi. Ama neyse ki imdada yetişen bir tüketim grubu var; giyim ve ayakkabı. Bu grupta fiyatlar şubat ayında yüzde 6.58 geriledi, bu oranın toplama yansıması 0.52 puan oldu. Yani gıdadaki zam, giyimdeki ucuzlamayla bir anlamda törpülendi.
Bir başka şekilde ifade edersek, gıda enflasyonu yukarı çekmek isterken, giyim ve ayakkabı ters yönde etki yaptı. Hem zaten giyimde bu ucuzlamayı görmeseydik, yani fiyatlar sabit kalsaydı, şubattaki TÜFE artışı yüzde 1.23'ü bulacaktı.
Ulaştırmada balayı bitti
Ulaştırma grubunda akaryakıt fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle aralık ve ocakta gerileme yaşanmıştı. Bu grupta fiyatlar aralıkta yüzde 1.78, ocakta yüzde 0.56 gerilemişti.
Şubata geldik; hem bir yandan petrol fiyatlarının yeniden artış göstermesi, hem de Türk Lirası'nın değer kaybı yüzünden akaryakıtta zamlar geri döndü. Bunun sonucunda da ulaştırma grubunda şubatta yüzde 1.77'lik fiyat artışı oldu.
Şubattaki yüzde 1.77'lik artıştan toplam TÜFE'ye yansıma 0.29 puan olarak hesaplandı. Ulaştırma grubunun, yüzde 15.38 ile TÜFE içinde en büyük ağırlığa sahip üçüncü grup olduğunu belirtelim.
Yıllıkta durum
Şubat sonu itibariyle en yüksek fiyat artışı yüzde 13.70 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşti. Bu gruptan toplama yansıma 3.26 puan. Yani, 7.55'lik artışın 3.26'sı gıdadan geldi.
Ulaştırma grubundaki fiyatlar, özellikle geçen yılın aralık ve bu yılın ocak ayındaki düşüşler sayesinde son bir yılda yüzde 1.49 geriledi. Bu oran da, toplamı 0.22 puan aşağı çekecek yönde etki yaptı.
Kur artışı tüm dengeleri bozuyor
Mart ve nisan aylarında geçen yılki gerçekleşmenin yüzde 1.13 ve yüzde 1.34 olması, en azından bu iki ay için yıllık oranın yönünü yeniden aşağı çevirmesi yönünde umut veriyor. Umuluyor ki, bu yıl söz konusu aylarda geçen yılın altında kalınacak.
Ama kendi ayağımıza kurşun sıkma konusunda çok maharetli olduğumuz için, bu aylardaki baz etkisini de yok edecek bir tablo yaratabiliriz. Dolar kuru, bu ayın ilk günleri itibariyle şubat ortalamasının yüzde 3 üstünde. Rakamı biraz daha yukarı taşırsak, doğaldır ki oran büyüyecek. Bir yandan petrol fiyatlarındaki artış, bir yandan kur artışı... Ne sonuçlar doğacağı malum...
Yüzde 5.5'e inanan zaten yok
Merkez Bankası'nın 2015 için tahmin ettiği yüzde 5.5'i gerçekleşebilir bulan, bu orana inanan neredeyse hiç kimse yok. Nasıl olsun ki, işte geçmiş yıl rakamları ortada. Onun ötesinde gidişat ortada.
Son on yılın mart-aralık dönemine, yani son on ayına bakıyoruz, ortalama artış yüzde 6.0 ile 6.5 aralığında. Oranı bir aralıkta ifade etme nedenimiz, hesaplama yöntemlerine göre farklı oranlar bulunmasından kaynaklanıyor. Mart-aralık dönemi için bu on yıldaki en düşük gerçekleşme yüzde 3 ile 2010'da, en yüksek gerçekleşme ise yüzde 9 ile 2011'de ortaya çıkmış.
Peki bu yıl için son on ayda hangi düzeyde bir gerçekleşme bekliyoruz? Yani ilk iki aydaki yüzde 1.82'den sonra yılı yüzde 5.5'le kapatabilmek için? Yüzde 3.6!
Son on yılın ortalamasında yüzde 6.0-6.5 olan gerçekleşmeyi ne yaparak bu yıl yüzde 3.6'ya indirebileceğimizi açıklayabilecek biri var mı?