Ocak ayındaki TÜFE artışının detayı ikinci planda kaldı, bakmayı neredeyse unuttuk. Malum, dikkatler açıklanacak oranın Para Politikası Kurulu'nun ara toplantıya gitmesine yol açıp açmayacağı noktasında yoğunlaşmıştı. Ve Merkez Bankası'nın ara toplantıya gitmeme ve dolayısıyla faizi indirmeme kararı alması sonucu veren bir ocak ayı gerçekleşmesiyle karşılaştık.
TÜFE, ocak ayında ne oldu da piyasadaki tüm beklentileri aşarak yüzde 1.1'e çıktı? Bu artış hangi gruplardan kaynaklandı? Bugün, bu konuya eğilmek istedik.
2015 yılı için belirlenen ağırlıklara göre, TÜFE'nin yüzde 55'i üç ana gruptan oluşuyor. İlk sırada her zaman olduğu gibi yüzde 24.25'lik ağırlığıyla gıda ve alkolsüz içecekler grubu var. İkinci sırayı yüzde 15.79'luk ağırlıkla konutla ilgili harcamalar grubu, üçüncü sırayı ise yüzde 15.38'le ulaştırma grubu alıyor.
Toplamda neredeyse dörtte bir ağırlığa sahip olan gıda, geçen yıl tam anlamıyla başımızın belası durumundaydı. Kuraklık yüzünden fiyatlar aşırı artış göstermiş, yıllık enflasyon hedefinin sapmasında da gıda maddelerinin etkili olduğu Merkez Bankası'nın hemen her değerlendirmesinde vurgulanmıştı.
Bu yıl geçen yılki kuraklık yoktu artık, yağışlar iyi gidiyordu, dolayısıyla gıda maddelerinde hızlı fiyat artışı yaşanması beklenmiyordu, kaldı ki geçen yılın yüksek fiyatlarının yarattığı baz etkisi bu yıl lehte bir durum yaratacaktı; tüm bu etkenlerle gıdada fiyat artışı düşük kalacaktı. Umulan buydu.
Ama, kuraklıktan tam tersine bir geçiş yaşadık; yağışlar çok fazlaydı, üstelik kış koşulları tahmin edilenden sert geçiyordu. Bu olumsuzlukla gıda ve alkolsüz içecekler grubunda ocak ayında yüzde 3.52 gibi yüksek bir artış gerçekleşti. Bu artıştan toplama yansıyan da 0.85 puan olmuştu.
Yani gıda ve alkolsüz içecekler dışındaki tüm mal ve hizmetlerin fiyatı sabit kalsa bile TÜFE ocak ayında yüzde 0.85 oranında artacaktı.
Diğer grupların etkisi
Toplam endeksteki ağırlığı yüzde 4.82 düzeyinde bulunsa da, ocak ayındaki vergi ayarlamalarının etkisiyle yüzde 4.19 artışın yaşandığı alkollü içecekler ve tütün grubunun toplama etkisi 0.20 puan oldu.
Konut grubundaki harcamaların fiyatı yüzde 1.13 arttı ve bu grubun toplama etkisi 0.18 puan olarak gerçekleşti.
Toplamda yüzde 15.38 ağırlığı bulunan ulaştırma grubunda ise fiyatlar yüzde 0.56 azaldı. Böylece ulaştırma grubu TÜFE artışını 0.09 puan düşürücü yönde etki yaptı.
TÜFE'ye en olumlu katkı ise giyim ve ayakkabı grubundan geldi. Bu grupta fiyatlar yüzde 6.98 azaldı, bu azalmanın toplama etkisi ise 0.51 puan oldu.
Yıllıkta da gıda önde
Tüketici fiyatları ocak ayı itibariyle son bir yılda yüzde 7.24 artarken, bu artışta en büyük etkiyi 2.61 puanla gıda yaptı.
Konutla ilgili harcamaların etkisi de 1.16 puan olarak belirlendi.
Bu arada, son bir yılda en yüksek fiyat artışının yüzde 13.06 ile lokanta ve oteller grubunda yaşandığı dikkat çekti. Bu artışın toplama yansıması 0.89 puan oldu.
Yıllık tahminler değişiyor
Ocak ayında gıda maddelerinin fiyatında tüm tahminlerin ötesinde bir artış yaşanması ve geçen yıl kuraklık yüzünden ortaya çıkan olumsuzluğun, bu yıl fazla yağış ve sert geçen kış koşullarından kaynaklanacağının anlaşılması yılın tümüne ilişkin tahminlerin değişmesine yol açıyor. Üstelik olumsuzluk yalnızca gıda maddeleri kaynaklı da değil. Petrol fiyatlarının yukarı dönmesi, döviz kurunu zıplatmak için adeta elimizden geleni yapmamız ve bunun sonunda ithal enflasyonun etkisi tahminlerin değişmesi sonucunu doğuruyor. Bu konuyu önümüzdeki günlerde daha detaylı olarak ele alacağımızı belirtmekle yetinelim.