TÜİK’e göre mevsim etkisinden arındırılmış işsiz sayısı mayıs ayında 193 bin kişi azalarak 3 milyon 328 bin kişi, işsizlik oranı da 0,5 puan düşerek yüzde 9,5’le tek haneye geriledi. Eksik istihdamdakiler ve potansiyel işgücü de dahil geniş tanımlı işsizlerin sayısı ise 8 milyon 567 bin, oranı da yüzde 22,5 olarak gerçekleşti.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) dar tanımlı işsizlik oranı mayıs ayında yüzde 9,5’le tek haneye gerilerken, eksik istihdamda olanlar ile iş aramayı bırakmış ya da iş arayıp ilgili dönemde iş başı yapamayacak durumda olan potansiyel işgücü de dahil edildiğinde geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 22,5’e ulaşıyor. TÜİK, Hane halkı İşgücü Araştırması ile belirlediği işgücü istatistiklerinin mayıs ayı sonuçlarını yayımladı.
Mevsim etkisinden arındırılmış verilere göre; işgücü mayıs ayında önceki aya göre 130 bin kişi azalarak 35 milyon 44 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,3 puan düşerek yüzde 53,6 olarak gerçekleşti. İşgücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 71,5, kadınlarda yüzde 36,1 oldu. İstihdam edilenlerin sayısı mayıs ayında 63 bin kişi artarak 31 milyon 716 bin kişi, istihdam oranı ise değişmeyerek yüzde 48,5 düzeyinde oluştu.
Bu oran erkeklerde yüzde 66, kadınlarda yüzde 31,4 olarak gerçekleşti. 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı mayısta önceki aya göre 193 bin kişi azalarak 3 milyon 328 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,5 puan azalarak yüzde 9,5 düzeyinde gerçekleşti. İşsizlik oranı erkeklerde yüzde 7,7, kadınlarda yüzde 13 olarak tahmin edildi.
Geniş tanımlı işsizlik yüzde 22,5
Ülkedeki işsizliğin gerçek boyutunu gösteren, TÜİK tarafından “âtıl işgücü” diye tanımlanan geniş tabanlı işsizlik oranı ise mayısta yüzde 22,5 oldu. Söz konusu oran önceki aya göre 1,2 puan düşmekle birlikte yüksek düzeyini korudu. Geniş tanımlı işsizlik oranı, bir yıl önceki düzeyinin üstünde gerçekleşti. Zamana bağlı eksik istihdam ile umudunu yitirip iş aramayı bırakmış, iş olsa işbaşı yapmaya hazır potansiyel işgücü ve resmi işsizlerin toplamından oluşan âtıl işgücü oranı 2022 yılı mayıs ayında yüzde 22,3 düzeyinde bulunuyordu.
8,6 milyon potansiyel işsiz
TÜİK’in âtıl işgücü oranından hareketle DİSK tarafından yapılan bağımsız hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı mayıs ayında 8 milyon 567 bin olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı işsizler ordusu önceki aya 478 bin kişi azalmakla birlikte, geçen yılın aynı ayındaki düzeyin ise 218 bin üzerinde gerçekleşti. Türkiye’de geniş tanımlı işsizlerin sayısı, birçok ülkenin toplam nüfusunu aşıyor.
Dar ve geniş işsizlik arasındaki makas açıldı
Geçen yıl mayıs ayında 11,5 puan olan dar ve geniş işsizlik arasındaki fark bu yıl aynı ayda 13 puan oldu. Makasın bu denli açılması, zamana bağlı eksik istihdam sayısı, umudunu yitiren, iş aramayıp çalışmaya hazır olanlar ve iş arayıp işbaşı yapamayacak olanların sayısındaki artıştan kaynaklandı.
Son bir yılda zamana bağlı eksik istihdamdakilerin sayısı 451 bin kişi artarak 2 milyon 209 bine, iş aramayı bırakmış umutsuzlar ile iş aramakla birlikte ilgili dönemde işbaşı yapamayacak olanları kapsayan potansiyel işgücü de 183 bin kişi artarak 3 milyon 30 bine yükseldi. Böylece dar tanımlı işsizlik sınırlı kalırken, geniş tanımlı işsizlik yüksek düzeyini korudu.
İşsizlerin yüzde 90’ı işsizlik ödeneği alamıyor
DİSK’e göre TÜİK’in resmi dar tanımlı işsizlerin ezici çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor.
İşsizlik ödeneğinden yararlanma koşullarının ağır olması ve işsizlik sigortası kaynaklarının amacı dışında kullanılması sebebiyle işsizlerin büyük çoğunluğu işsizlik ödeneği alamıyor. Mayıs 2023’te TÜİK toplam dar tanımlı işsiz sayısını 3 milyon 328 bin kişi olarak açıklarken, İŞ-KUR’un Mayıs 2023 verilerine göre ise bu ayda işsizlik ödeneği alabilenlerin sayısı 362 binde kaldı.
Böylece Mayıs 2023’te resmi işsizlerin sadece yüzde 10,9’u işsizlik ödeneği alabildi. Buna göre yaklaşık 3 milyon işsiz işsizlik ödeneğinden yoksun kaldı. Bu da işsizlerin yaklaşık yüzde 90’ının işsizlik ödeneğinden yararlanamadığı anlamına geliyor.
Reel sektörün en büyük derdi eleman bulamama
OSTİM Organize Sanayi Bölgesi Sanayici İş İnsanları ve Yöneticileri Derneği (ORSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Levent Çamur, işsizliğin azalmasının sevindirici olduğunu ancak reel sektörün eleman bulamadığını söyledi. Çamur, "Bugün hem sanayi sektöründe hem de hizmetler sektöründe bırakın nitelikli personeli, vasıfsız eleman dahi bulmakta güçlük çekiliyor" dedi.
İş dünyasının personel sorununu aşamadığını kaydeden Çamur, "Ne yazık ki iş arayan gençlerimize iş beğendirmek mümkün değil. Diplomalı gençlerimiz işi sahada öğrenmeden en iyi koşullarda çalışmayı istiyor. Diplomasız olanlar verilen işi beğenmiyor, az iş, temiz iş, çok maaş istiyor" diye konuştu.