Temmuz ayı OECD açısından oldukça hareketli bir gündeme sahipti. Temmuz sonu yayınlanan çeşitli raporlar, uluslararası vergi gündemine ilişkin yoğun çalışmaların çıktılarını tartışmaktaydı. Bunlardan özellikle, şeffaflık eksenli olanlar oldukça dikkat çekici.
Vergisel Bilgi Değişimine İlişkin Akran İncelemesi Raporları, Gerçek Faydalanıcı Raporu, Kripto Varlıklarda Şeffaflık Raporu, Gayrimenkulde Uluslararası Vergi Şeffaflığının Güçlendirilmesi Raporları şeffaflık gündemini oldukça geniş kapsamlı biçimde tartışmaktadır. Bu yazıda, Gayrimenkulde Uluslararası Vergi Şeffaflığının Güçlendirilmesi* konusu üzerinde duruyoruz.
Temmuz 2023’te, Hindistan G20 Başkanlığı’nın talebi üzerine OECD, gayrimenkullerde vergi şeffaflığının artırılması için bir rapor yayınlamış ve mevcut yapıyı gönüllülük esasına göre iyileştirmek için bir dizi kavramsal çözüm ortaya koymuştur. Rapor, vergi idarelerinin gayrimenkullerin sınır ötesi mülkiyeti (ve bundan elde edilen gelir) üzerinde sınırlı bir bilgiye sahip olduğunu belirtmekteydi. Aynı zamanda, dar mükelleflerin sahip olduğu gayrimenkul oranının son yıllarda artmaya devam ettiğine ilişkin tespitler mevcuttu.
O tarihten bu yana, vergi idarelerinin bilgi ihtiyaçlarının anlaşılmasını, sahip oldukları bilgileri ve bu alanda artan şeffaflığı sağlamak için gereken adımları geliştirmek amacıyla OECD düzeyinde teknik çalışmalar devam etti.
Mevcut uluslararası araçlar, devletlerin genellikle vergi amaçlı talep üzerine gayrimenkul bilgilerini değiştirmelerini gerektirmesine rağmen, devletler bu tür bilgilerin kullanımını ve erişimini sağlamakla yükümlü değildir. Bu nedenle, vergi idarelerinin bu bilgilere kolayca erişiminden bahsetmek mümkün değildir. Dahası, gayrimenkulle ilgili kendiliğinden ve otomatik bilgi alışverişlerinin kapsamı da sınırlı bir görünüm taşımaktadır.
Bu arka planda, rapor, gayrimenkuller konusunda şeffaflık için temel hususları düzenlemektedir. Devletler, raporda yer alan hususları kademeli olarak benimsemeyi tercih edebilirler. Öncelikle, devletler arasında kolayca erişilebilen bilgilerin değişimini en üst düzeye çıkarmakla başlanabilir. Devamında vergisel amaçlı bilgilere ulaşmak için etkili yöntemlerle desteklenen uluslararası iş birliği için giderek daha yapısal çözümler ele alınabilir. Bu yapısal çözümler faydalanıcı malik bilgilerine erişimi de kolaylaştıracaktır.
Rapor, gayrimenkullerle ile ilgili vergi şeffaflığını artırmak için potansiyel kısa vadeli ve yapısal iyileştirmelere odaklanıyor. İlk olarak, ilgili ülkelerin ve özellikle Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardım Anlaşmasına taraf yaklaşık 150 devletin mevcut değişim ağından tam olarak yararlanmasını sağlamak için vergi idareleri arasında gayrimenkul işlemleri, varlıkları ve gelirleri hakkında kolayca erişilebilen bilgilerin verimli bir şekilde değiştirilmesini sağlamak için neler yapılması gerektiğini ele alınıyor.
İkinci olarak, gayrimenkulle ilgili değişimler için ortak özen ve raporlama gereklilikleri yoluyla bilgilerin tutarlılığını ve kalitesini daha da artırmayı hedefliyor. Son olarak, rapor, gayrimenkul ve faydalanıcı mülkiyet kayıtlarındaki bilgilere vergisel amaçlı hızlı erişim için potansiyel bir model sunuyor.
Çok az sayıda devlet, ülkesinde bulunan gayrimenkullerle bağlantılı olarak güncel gerçek faydalanıcı bilgilerini sistematik olarak toplamaktadır. Gayrimenkul kayıtları çoğu durumda yalnızca gayrimenkulün yasal sahipleri hakkında bilgi içerir ve temel amaçları bir mülkün yasal mülkiyeti hakkında netlik ve belirlilik sağlamaktır.
Bazı ülkeler, gayrimenkule özgü gerçek faydalanıcı kaydı zorunluğu getirmiştir (Kanada, Britanya Kolombiyası’nda getirilen Arazi Sahipliği Şeffaflık Kaydı). Bazı devletler, yerel gayrimenkule sahip yabancı tüzel kişi ve yapıların gerçek faydalanıcı mülkiyet bilgilerini kayıt altında almıştır. ( Birleşik Krallık Denizaşırı Varlıklar Kaydı)
Vergi idarelerinin, belirli mükelleflerin doğrudan veya dolaylı olarak yurtdışında gayrimenkul sahibi olup olmadıklarını tespit etmek amacıyla gayrimenkul ve gerçek faydalanıcı kayıtlarında yer alan bilgilere hızlı erişim sağlamalarına olanak tanıyan bir yapı oluşturulmalıdır. Yabancı vergi makamlarının bu tür bilgilere etkili ve hızlı bir şekilde erişimini sağlamak için, vergi makamlarına, uygun erişim koşullarına tabi olarak ilgili gayrimenkul sicillerine ve faydalanıcı mülkiyet sicillerine erişim izni verilmesi düşünülebilir, böylece sınır ötesi bilgilerin hızlı ve etkili bir şekilde değiştirilmesi sağlanabilir.
Tipik olarak hem gayrimenkul hem de faydalanıcı mülkiyet kayıtları öncelikli olarak vergi amaçları için oluşturulmaz. Ancak küresel vergisel gündemin geldiği noktada, hükümetlerin bu konuya eğilmesi son derece beklenen bir durumdur. Şeffaflık çemberi giderek daralmaktadır. Bu daralmanın ülkelerin vergisel gelirlerine henüz bir katkısı olduğunu ifade etmek oldukça güç görünüyor.
* OECD (2024), Strengthening International Tax Transparency on Real Estate – From Concept to Reality: OECD Report to G20 Finance Ministers and Central Bank Governors, OECD Publishing, Paris.