Cumartesi günü yayınlanan G-20 zirve bildirgesini inceleyerek yorumlayalım.
1. Gelinen krizin sorumluluğunun hem riskleri hesaba katmadan yüksek getiri arayan "piyasa oyuncularında" hem de karar alıcılar ve düzenleyici ve denetleyici kuruluşlarda olduğunun altı çiziliyor. Bunlar doğru ancak karşı çıkılamayacak kadar genel ifadeler. Sorunun en temelinde hem riskli ipotek kredilerini üreten (originator) ABD'deki bankacıların ve bunu dağıtan ve alan başta ABD'dekiler olmak üzere yatırım ve ticari bankalar olduğunun açıkça belirtilmesi konusunda metin çekingen kalmış. Bildirgede finansal ürünlerinin şeffaflığının azalıp, karmaşıklığının arttığı bir dönemde finansal denetim standartlarının ve kuruluşların risk idaresi kabiliyetinin zayıflığının altı çizilmiş, ancak bu kısımda süreci hızlandıran rating kuruluşlarına hiç değinilmemiş.
2. Durgunluğa karşı önlemler: Elde olan bütün politika araçlarının kullanılması öngörülüyor. Para arzı ve maliye politikaları genişleyecek.
a. Para politikası: İnatçı Avrupa Merkez Bankası dahil faizlerin daha aşağı seviyelere ineceğini, enflasyonun ikinci planda kalacağını söyleyebiliriz.
b. Keynes'in ("resmi") dönüşü/maliye politikaları: Talebin güçlendirilmesi için maliye politikalarının "devam ettirilebilir" olması kaydıyla kullanılması öngörülüyor. "Devam ettirilebilir" ne demektir? Japonya'da son 10 senedeki açılım ya da ABD'de toparlanmaya başlasa da son sekiz senedeki açılım "devam ettirilebilir" kategorisine mi giriyor. Buradan kısaca önümüzdeki dönemde birçok ülkede maliye politikasının "açılabildiği kadar açılacağını" düşünebilirsiniz.
c. Gelişmekte olan ve yükselen piyasalar desteklenecek: IMF ve Dünya Bankası bunun ana aktörleri olacak. Dolayısıyla her iki kuruluşun sermaye ve diğer fonları büyüyecek.
3. Finansal sektördeki problemlere karşı önlemler: Yedi başlık altında kısa ve orta vadeli önlemler paketi ortaya atılmış. Kısa vadeli önlemlerin 31 Mart 2009'a kadar gerçekleşmesi isteniyor. Ancak önlemlerin çoğu açık uçlu ya da muğlak bırakıldığı için ölçülebilir sonuçların alınması zor.
a. Şeffaflık ve hesap verilebilirliğin artırılması
b. Düzenleme sisteminin geliştirilmesi
c. Denetleme sisteminin geliştirilmesi
d. Finansal kuruluşlarda risk idaresinin güçlendirilmesi
e. Finansal piyasalarda dürüstlüğün ve bilgi paylaşımının artırılması
f. Uluslar arası politika işbirliğinin geliştirilmesi
g. IMF ve Dünya Bankası reforme edilmesi ve kaynaklarının geliştirilmesi
Bildirge ve zirvenin özeti:
- Genişleyici para ve maliye politikaları genel kabul görmüş oldu. İngiltere ve Avrupa Merkez Bankası'ndan ilave faiz indirimleri bekleyin.
- Finansal sistemin kısa veya orta vadede ciddi bir reformasyon sürecinden geçeceğini beklemeyin. 1990'ların başlarından beri gelişen, karmaşıklaşan ve finansal piyasaları boğan türev ürünlerin artık daha yakından denetleneceği kesin. Ancak, düzenleme ve denetleme süreç ve kurumlarının genellikle realitenin gerisinden gittiğini not edelim. Bir dahaki kriz farklı yerden vuracak…