Eda Yücedağ / Yatırım Finansman
Son zamanlarda sıkça duyulan "Forex" yani "Kaldıraçlı İşlemler" nedir, piyasanın işleyişi ne kadar biliniyor bunu biraz irdeleyecek olursak; Forexi diğer piyasalardan ayıran en büyük özellik "leverage" denilen kaldıraç etkisidir. Peki nedir bu kaldıraç? Yatırılan para miktarından çok daha büyük işlemlerin gerçekleştirilmesi anlamına gelir. Bu, Vob'dan da aşina olunan bir yöntem olmasıyla birlikte Forex piyasalarında daha büyük oranlarda karşımıza çıkmaktadır. Yurtdışında 1'e 500 kadar çıkan oranlar SPK tarafından maksimum 1'e 100 ile sınırlandırılmıştır. Yani paranın 100 katı kadar işlem yapılabileceği anlamına gelir ve anlaşıldığı üzere risk çok büyüktür. Kaldıraç kullanılan ve kullanılmayan işlemleri birer örnekle karşılaştıralım.
Diyelim EURUSD paritesi 1,3200USD. Kaldıraçsız 1000 EUR'luk işlem yapılabilir yani 1320 USD ile 1 lot satın alınabilir. 1,3250'den satılarak pozisyon kapatılırsa bu işlemden elde edilen kar 5 USD' dır, yani %0,37 kar elde edilmiş olur.
100:1 kaldıraç kullanılırsa; 1.320 USD ile 100.000 EUR' luk işlem yapılabilir, parite 1.325 USD'ye çıktığında 500 USD kar elde edilir. 500 USD kar, bu işlem için yatırılan 1.320 USD'nin %37.8' idir.
İşte risk bu noktada başlar çünkü kayıp da aynı oranda olacaktır. Bu kayıpları en aza indirmek için bilinmesi gereken çok önemli kurallar vardır. Öğrenme aşamasında, kaldıraç oranı 1'e 10 seviyelerinde tutulabilir ya da yatırılması düşünülen teminatın 10'da 1'i kullanılabilir. Seçilen kurum bu noktada en önemli faktörlerden biridir. İşlem yapılan alış ve satış fiyatları arasındaki farka spread denir ve her kurumun kendi belirlediği spreadleri vardır. Düşük spread aralığı mutlaka daha caziptir ancak öncelikle bunun gerçekliğinin test edilmesi gerekir, emir ekranda görülen fiyattan gerçekleşiyor mu? İşlem hacminin düştüğü saatlerde vaad edilen spreadler aynı kalıyor mu yoksa fark açılıyor mu? Kullanılan platform, teknik alt yapı nasıl, sistemde donmalar yaşanıyor mu? Bunlara mutlaka dikkat edilmelidir.
Şarta bağlı emir türünün her işlemde kullanması alışkanlık haline getirilirse büyük kayıpların önüne geçilmiş olur. Şarta bağlı emir iki türlüdür, "take profit" ve "stop loss" emirleri, yani "kar al" ve "zarar durdur" emri. Alış işleminde, bir döviz çiftinin fiyatı yatırımcı tarafından belirlenen bir fiyata yükseldiğinde "take profit" emriyle işlem otomatik olarak kapatılır. "Stop loss" emrinde ise fiyat önceden belirlenmiş olan fiyata düştüğünde otomatik olarak devreye girer ve pozisyon kapatılır. Satış işlemindeyse tersi geçerlidir.
Kaldıraçlı İşlemler uzun yıllardır kullanılıyor olsa da birçok yatırımcı için çok yeni bir pazardır. "Az parayla çok kazanç" sloganlarına kapılıp sonrasında üzülmemek için kurum seçimine çok dikkat etmekle birlikte piyasayı öğrenmeden iyi analiz etmeden büyük paralarla işlem yapılmamalıdır. İşlemlere başlamadan önce mutlaka konusunda uzman ve güvenilir kurumlardan bilgi ve eğitim talebinde bulunulmalıdır.