Hazine'nin iskontolu ihalelerinde yılın ilk altı ayı boyunca sürekli artan faiz, temmuzda geriledi. Ocak ayında yüzde 16.23 olan faiz, düzenli bir artışla haziranda yüzde 21.54'e kadar yükselmişti. Temmuzdaki ağırlıklı ortalama faiz ise yüzde 20.53 olarak gerçekleşti.
Faizin son aylarda hızla yükselmesindeki en büyük etken olarak gösterilen ya da gösterilmeye çalışılan, AKP için açılan kapatma davasıydı. Daha önce de hep vurguladık; elbette iktidardaki bir parti için kapatma istemiyle dava açılması ekonomik dengeleri bozucu, bu çerçevede borçlanma faizlerini artırıcı yönde etki yapardı yapmasına, ama tüm olumsuzlukları da bu davaya bağlamak pek doğru sayılmazdı. İşte geldiğimiz nokta... Temmuz ayında, kapatma davasıyla ilgili, gidişatın değiştiği yolundaki bir takım iddialar ayrı tutulursa, geçmiş aylardan çok farklı bir tablo mu var? Yok, yok ama, Hazine'nin borçlanma faizi geriledi. Hem de, çok yüklü miktarda borçlanma gerçekleştirilmesine rağmen. Peki bu nasıl oldu?
Hazine, temmuz ayında, 15.9 milyar YTL borçlanma öngörüyordu. Ancak, gerçekleşen borçlanma 16.8 milyar YTL'ye ulaştı. Bu borçlanmanın 10.5 milyarı iskontolu ihaleler yoluyla, 6.3 milyarı değişken faizli ve uzun vadeli tahvil ihracı yoluyla gerçekleştirildi. Böylesine yüklü borçlanmaya gidildiği halde, faiz nasıl geriledi?
Temmuz ayında 16.8 milyar YTL borçlanan Hazine'nin ödeme tutarı 24.2 milyar YTL düzeyinde. Bu tutarın 22.5 milyarı ödendi; yarın 996 milyon, 30 Temmuz'da da 748 milyon YTL daha ödenecek. Yani Hazine, şimdiye kadar piyasaya 22.5 milyar YTL bırakırken, ihaleler yoluyla bu tutarın 16.8 milyarını çekti. Bir anlamda piyasada 5.7 milyar YTL kalmış oldu. Yarın ve 30 Temmuz'daki ödemelerle birlikte piyasada bırakılan tutar 7.4 milyar YTL'ye ulaşacak.
Hazine'nin borçlandığı tutarın çok üstünde bir ödeme yapması da faizlere hemen yansıdı ve iskontolu ihalelerde haziranda yüzde 21.54'e kadar çıkan faiz, bir puan düşerek temmuzda yüzde 20.53 oldu.
İskontolu ihaleler yoluyla ilk altı ayda gerçekleştirilen borçlanma 19.3 milyar YTL düzeyindeydi ve bu ihalelerin ortalama faizi yüzde 18.02 olmuştu. Temmuz ayındaki 10.5 milyarla birlikte ilk yedi ayın iskontolu ihale tutarı 29.8 milyara ulaştı. Yedi ayın ortalama faizi ise yüzde 18.9 düzeyinde gerçekleşti.
Faizdeki gerileme eğilimini ağustosta da görmek sürpriz olmayacak. Hazine'nin iskontolu ihalelerindeki faiz oranı ağustosta biraz daha gerileyebilir. Hazine, ağustos ayında 18.2 milyar YTL'lik ödemesine karşılık 12.2 milyar YTL düzeyinde borçlanma öngörüyor. Yani piyasada 6 milyar YTL kalacak. Bu da faizlerin yüzde 20'nin altına inmesini sağlayabilir. Ancak, "olağandışı iç ve dış gelişmeler yaşamadığımız sürece" kaydını düşmek durumundayız.
İskontolu ihalelerin ortalama faizi (%)
2008 2007 2006
Ocak 16,23 20,36 14,02
Şubat 16,72 18,85 13,97
Mart 17,49 19,81 13,89
Nisan 18,28 19,10 13,88
Mayıs 19,57 18,81 14,98
Haziran 21,54 18,52 18,11
Temmuz 20,53 17,56 21,51
Ağustos 18,58 20,47
Eylül 18,25 21,11
Ekim 16,40 21,96
Kasım 16,21 20,85
Aralık 16,52 21,47