Eylül ayında cari açık yok. 95 Milyon dolar döviz fazlamız var. Cari açık, olağan döviz giderleri ile olağan döviz gelirleri arasındaki farktır.
Ülkenin döviz geliri, giderini karşılar ise döviz sorunu kalmaz. Cari açık sorunu kalmaz.
Ağustos ayında da 27 milyar dolar fazlalık vardı. Acaba cari açık sorunumuz sona mı eriyor?
Bizim aylık cari açık rakamlarımız 5-6 milyar dolarlara ulaşmıştı. Ekonomi yönetimi frene bastı. Talep azaldı. Büyüme yavaşladı. Aylık cari açık 2.5-3.0 milyar dolarlara geriledi.
Ocak’ta 2.3 milyar dolar, Şubat’ta 3.5 milyar dolar, Mart’ta 4.9 milyar dolar, Nisan’da 3.7 milyar dolar, Mayıs’ta 4.3 milyar dolar, Haziran’da 3.3 milyar dolar, Temmuz’da 3.3 milyar dolar açık verdik. Derken Ağustos’ta açık yerine 27 milyon dolar, Eylül’de 95 milyon dolar fazlalık oluştu.
Ne oldu da böyle oldu?
Cari açıktan fazlalığa geçmenin yolu, ihracatın patlaması, daha önce ithal edilen malların yurt içinde üretiminin başlaması sonucu ithalata gerek kalmamasıdır.
Bu arada turizm, taşımacılık, müteahhitlik gelirlerinin de artması gerekir.
İhracat gelirimiz artmıyor, azalıyor. Daha önce ithal edilen malların yurt içinde üretimi başlamadı. Ama önemli bir gelişme oldu. Ekonomi yavaşladı. Yatırımlar ve üretim yavaşladı. Bunun sonucu ithalat harcamaları azaldı. Bunun sonucu cari açık sorununun ortadan kalktığı gibi yanıltıcı bir görüntü ortaya çıktı.
Kaldı ki son 2 aylık rakamlarla yılın değerlendirmesi yapılamaz. Ocak Eylül döneminde cari açık geçen yıl 31.5 milyar dolarken, bu yıl 25.5 milyar dolara geriledi ama, gene de cari açık sorunu ortada duruyor.
Yıl sonunda 12 aylık cari açık rakamının 37-38 milyar dolar dolayında gerçekleşmesi milli gelirin yüzde 5’i dolayında olması bekleniyor.
Eylül ayında açık yok 95 milyon dolar fazlalık var ama, sermaye hareketi olumsuz. Doğrudan yatırım için 255 milyon dolar girerken, portföy yatırımlarından 2.8 milyar dolar, net döviz kredilerinden 306 milyon dolar döviz çıkışı oldu.
1.9 Milyar dolarlık nereden geldiği belli olmayan döviz, net döviz çıkışını karşılayamadığından sermaye hareketleri 942 milyon dolar açık verdi. 95 Milyon dolar fazlalık açıktan düştü. 847 Milyar dolar döviz rezervlerinden karşılandı.
Aylık hareketlerden çok birikimli hareket önemli. İlk 9 ayda sermaye hareketi ile (normal kanallardan) net döviz girişi 8.3 milyar dolar. Geçen yılın aynı döneminde 25.6 milyar dolardı.
İlk 9 ayda nereden geldiği belli olmayan kaynaktan gelen döviz geçen yıl 8.8 milyar dolardı, bu yıl 13.4 milyar dolar oldu.
Özetle:
- İlk 9 ayda cari açığımız (döviz açığımız) 25.5 milyar dolar.
- Açığı kapatmak için ülkeye normal kanallardan (sermaye hareketi ile) net 8.3 milyar dolar girdi.
- Nereden geldiği belli olmayan kaynaklardan 9 ayda giren döviz, (normal kanallardan giren dövizin çok üzerinde oldu) 13.4 milyar dolar.
- Normal kanallardan ve Nereden Geldiği Belli Olmayan Kaynaktan gelen toplam 21.7 milyar dolar döviz (ekonominin küçülmesi, üretimin durması ile küçülen) açığı kapatamadı. 3.7 Milyar dolar eksik kaldı. Onu da döviz rezervlerinden karşıladık.