Şant Manukyan / İş Yatırım
Daha önce değindiğim bir konuya tekrar değinmek istiyorum. Evet bütçe açıkları , cari açık gibi temel göstergeler bozuk. Evet bankalar yutabileceklerinden daha büyük lokmalar ısırmış durumda ve sermaye yapıları çok zayıf. Ancak tüm bunların ötesinde Avrupa Birliğinin bir "Euro" sorunu var. 2000li yılların ortalarına bir dönüş yapalım : ABD resesyondan çıkmış, faiz oranları düşük, likidite Ispanya gibi ülkelere kayıyor. Münihten mi ev alırsınız İbiza'dan mı? Alman hisseleri mi daha spekülatif getiriler sağlar yoksa İspanyol hisseleri mi? Para hızla İspanyaya girerken konut fiyatlarını, hisse fiyatlarını, ücretleri yükseltiyor. Elbette aynı dönemde hatırlarsanız Euro da değer kazanıyordu. Sonra 2007-2008 döneminde aniden para İspanya gibi ülkelerden Almanya gibi ülkelere gitme yani güvenlik ihtiyacı duyuyor. Euro öncesi olsa idi bu Ispanyol Pesetasının sert bir devaluasyonu ile sonuçlanır ve ekonomi daha hızlı toparlanırdı. Oysa şimdi bu enstruman olmadığı için ücretler düşürülmek zorunda.Zira Euro bir Euro-bölgesi ülkesinden diğerine hareket etti. Ancak ücretler ve diğer bazı faktörler kur kadar hızlı hareket edebilecek bir kalem değil. ABD'nin stratejilerini uygulama şansına sahip olmadıkları gibi hızlı ısınan Alman ekonomisi 2011de ECBye "likiditeyi çek,faiz artışına hazırlan" sinyali verecek. Oysa Irlanda, İspanya, Yunanistan gibi ülkelerin ihtiyacı olan şey uzun yıllar düşük faiz. Kısacası bugün kriz bitti denilse bile euro-bölgesinin ekonomik yapılanması nedeni ile ileride bir tarihte tamamen aynı krizi yaşamamız mümkün. Şu anda açılan her paket "kurtarma paketi" olarak lanse edilse de kısa vadeli bir enerji yüklemesinden fazlası değil. Daha önceki krizlerde de net bir şekilde görülen gerçek şu ki bono sahiplerinin masaya oturup zararı paylaşması yani vadede 100 euro değil 60 euroya razı olması gerekiyor. Zira şu anda uygulanan reçeteler ekonomileri küçülteceği için borç yükünü de azaltmayacak. Eurodan çıkmaları da bu aşamadan çok kolay olmadığından bu ekonomiler uzun yıllar boyunca düşük büyüme ve yüksek işsizlik sorunu ile yaşamak zorunda kalacak. Euronun 1.33-34lere kadar yükseldikten sonra orta vadede 1.27ye doğru gerilemesini bekliyorum.