“Ne oluyoruz Yahoo?”
Marissa Mayer, 37 yaşında Yahoo’nun başına geldi. Organizasyonlarda kadınların yükselmesini önleyen “cam tavan”ı (glass ceiling) delerek, hem de hamile hamile geldi. Ve altı ay içinde yaptığı hamlelerle dört yıldan beri ilk kez Yahoo gelirlerinde, Wall Street’in tahminlerinin %30 üstünde, artış göründü.
Marissa Mayer, geldiği şirket olan Google’un modelini uygulamaya koydu. Çalışanlara bedava kafeterya uygulamasını hizmete soktu. O ana kadar hep maliyetleri düşük telefonlara alışmış personele iPhone ve Android telefonlar verdi. Buraya kadar her şey çok güzeldi. Ancak Yahoo çalışanları geçenlerde insan kaynakları yöneticisinden bir e-mail aldılar. Yahoo, haziran ayından itibaren uzaktan çalışma uygulamasına (telecommuting) son veriyor ve herkesi artık ofiste bekliyordu. İşte o zaman Silikon Vadisi “Ne oluyoruz Yahoo?” dedi. Ve uzaktan çalışma konusunun olumlu ve olumsuz yönleri yeniden tartışmaya açıldı.
Uzaktan çalışma yaygınlaşıyor mu?
Bir araştırma şirketi olan Ipsos, 24 ülkede 11,000 çalışanla bir araştırma yapmış. Buna göre katılımcıların %20’si çok sık olarak işyerine uzaktan internet aracılığı ile ulaştıklarını ifade etmişler. Ankete katılanların %7’si ise devamlı olarak uzaktan çalıştıklarını belirtmişler. Uzaktan çalışma, gelişmekte olan ülkelerde, gelişmiş ülkelere göre daha fazla imiş. Amerikan Sayım Bürosüna göre, 2005 yılında %4.3 olan uzaktan çalışma oranı 2010 yılında %4.3’e yükselmiş. Amerikan İşgücü İstatistikleri Bürosu’ na göre, çalışanların %24’ü her hafta bir kaç saat de olsa uzaktan çalışıyormuş. Ve de işverenlerin %63’ü, çalışanlarına uzaktan çalışma iznini verdiklerini (Bureau of Labor Statistics) belirtmiş. Bu rakam 2005 yılında %34 imiş.
Uzaktan çalışmanın faydaları
Uzaktan çalışmanın prodüktiviteyi artırdığı araştırmalarda ortaya çıkıyor . Örneğin, Stanford Üniversitesi ile Beijing Üniversitesi ortak bir çalışmaya imza atmış. CTrip, bir Çin seyahat şirketi. Bu şirketin “call-center” çalışanlarını iki gruba ayırmışlar. Dokuz ay boyunca bir grup evden çalışmış, diğer grup ofiste. Bu çalışmanın sonunda varılan sonuç, evde çalışanlar telefonlara daha verimli olarak cevap vermişler, daha az tenefüs almışlar ve diğer gruba göre %13 daha üretken olmuşlar.
Uzaktan çalışma gibi esnek çalışma modelleri çalışana büyük kolaylık sağlıyor. Bu da çalışanların şirkete bağlılığını artırıyor. Yukarıda sözü edilen araştırmada bu da kanıtlanmış. Örneğin, çalışan annelerin, çocukları ile daha fazla zaman geçirmesini sağlıyor. Ya da, yaşlı anne-babalarına bakma sorumluluğu olan çocuklara nefes aldırıyor. Örneğin, Booz Allen şirketinin insan kaynaklarındaki kıdemli çalışanı Christopher Carlson, Washington, D.C’den Florida’ya yaşlı anne ve babasına bakmak için gelmiş; evden çalışıyormuş.
Uzaktan çalışma devreye girince ofis alanından tasarruf, dolayısıyla harcamalarda da tasarruf sağlanıyor. Çalışanlar daha az araba kullanıyor; karbon salımına olumlu etki yapıyor.
Yalnız Yahoo mu?
Elemanlarını tekrar ofise çağırma konusunda Yahoo yalnız değil. Örneğin, popüler bir evden çalışma programı olan Bank of America, geçen yıl belli görevlerdeki çalışanlarına tekrar ofiste çalışma şartını koymuş. Amazon’un sahip olduğu e-ticaret şirketi Zappos’ta, bazı müşteri hizmetleri temsilcileri evden çalışıyormuş. Ama Zappos şimdi bütün çalışanlarını ofiste istiyormuş. Peki, neden? Yapılan çalışmalar onu gösteriyor ki, evden çalışmak daha prodüktif. Ancak ofiste çalışmak ise daha yaratıcı. Çünkü çalışanların birbiriyle olan iletişimleri sinerji yaratıyor.
Sonuç
Teknoloji, çalışma biçimlerine esneklik getirdi. Artık enformasyona her yerden ulaşmak mümkün; belli işleri yapmak için ille de belli bir yerde bulunmak şartı yok. Bu durumda çalışanların ofiste olmaları gerekmiyor. Yukarda anlatıldığı gibi bazı şirketler hemen bu avantajı kullanmaya başladılar ve bu dalga yayılıyor. Ancak Yahoo’da görüldüğü gibi bundan geri adım atanlar da var. Çünkü teknoloji, ne kadar gelişirse gelişsin, yüz yüze iletişimin sağladığı sıcaklığı sağlayamıyor. Belli konularda yaratıcılık için ille de kişilerin bir araya gelmesi gerekiyor. Bu bir araya gelme, koridorlarda da olabiliyor, kahve makinasının başında da. Bunda da esneklik var.
Uzaktan çalışma gibi, esnek çalışma modellerinin değişik biçimleri ülkemizde de yaygınlaşacak. Çünkü çalışana ve işverene sağladığı yararlar yüksek. Ama bunun uygulanmasında da esneklik olacak. Çünkü herkesi aynı çalışma biçimine sokmak, esnekliğin ruhuna aykırı.