Önceki gün katıldığım bir radyo programında, spiker arkadaşla yayın öncesi sohbet ediyorduk. Enflasyonun nisan sonunda yıllık bazda rekor düzeye çıktıktan sonra mayısta hızla gerilediğini hatırlatınca hayıflandı. "Benim ev kiram nisan sonundaki enflasyona göre değişiyor, ben ona göre zam yapmıştım" dedi. Yapılacak bir şey olmadığını söyledim, belki teselli olur düşüncesiyle, "Nasıl olsa yıllık oranda haziranda yeniden hızlı bir artış ortaya çıkması kaçınılmaz görünüyor" diye de ekledim.
TÜFE, yıllık bazda nisan sonunda yüzde 11.14'e çıktığında 2008'in ekim ayındaki yüzde 11.99'dan sonraki en yüksek düzeyde bulunuyordu. Yani nisanda, son 42 ayın ya da başka bir ifadeyle son üç buçuk yılın en yüksek yıllık oranı gerçekleşmişti. Fiyat artışının, mayısta ise çok belirgin biçimde hız keseceği zaten biliniyordu ve beklendiği gibi de oldu. Nisan sonunda yüzde 11.14'e çıkan yıllık oran, mayıs sonunda yüzde 8.28'e geriledi.
Yıllık TÜFE, bu yıl nisandan mayısa geçişte çok belirgin bir düşüş gösterirken, geçen yıl tam tersi yaşanmış, nisandan mayısa geçişte yıllık oran yüzde 4.26'dan yüzde 7.17'ye çıkmıştı.
Yıllık TÜFE, geçen yıl nisan-mayıs geçişinde 2.91 puan artmıştı, bu yıl 2.86 puan düşüş vardı. Ama bakın mayıs sonunda oluşan yıllık orana; bu yılki düzey geçen yılkinin halen 1.11 puan üstünde…
Mayıs-haziran dalgalanması
Gelelim geçen yılın mayıs ve haziran aylarında birbirinden taban tabana zıt iki oranın gerçekleşmesinin altında yatan detay oranlara…
Geçen yılın mayısında taze meyve-sebze fiyatları hani deyim yerindeyse çıldırmıştı. İklim koşullarının olumsuz seyretmesinin etkisiyle taze meyve sebze fiyatları bir ayda tam yüzde 22 artış göstermişti. Meyve sebze fiyatlarının mayıs itibariyle bir yılda yüzde 40 arttığı, yani kalan 11 aydaki artışın yüzde 15 düzeyinde bulunduğu göz önüne alınırsa, mayıstaki bu tırmanışın önemi daha iyi anlaşılabilir. Taze meyve sebzedeki yüzde 22'lik artış, işlenmemiş gıda kaleminin yüzde 10'a yakın artmasına yol açmış, sonuçta toplamda yüzde 2.42'lik rekor bir artış ortaya çıkmıştı. Bu, mayıs ayları için görülmemiş bir orandı.
Her çıkışın bir inişi olurdu ama… Mayısta yüzde 22 artan taze meyve sebze fiyatları, haziranda ise tam yüzde 25 oranında geriledi. Bu gerileme, işlenmemiş gıda kaleminde yüzde 13'lük fiyat düşüşü sağladı, gıda grubuna yansıma yüzde 6'yı aştı, toplam oran da yüzde 1.43 geriledi. TÜFE'de haziranda kaydedilen yüzde 1.43'lük gerileme, yalnızca haziran ayları açısından değil, tüm aylar itibariyle şimdiye kadar kaydedilen aylık bazdaki en büyük gerilemeydi, onu da bir kez daha belirtelim.
Bu yılki durum
Enflasyonda geçen yıl, mayısta kaybettiğimiz eşeği, haziranda bulduk. Bu yıl ise mayısta kaybettiğimiz herhangi bir şey yok. Dolayısıyla haziranda bulabileceğimiz bir şey de yok.
Bu yılın mayısında fiyatlar artmak bir yana yüzde 0.21 geriledi. Tahminlerden çok daha iyi bir gerçekleşme söz konusu oldu. Bu gerilemeyi oluşturan da geçen yıl haziranda yaşanan taze meyve ve sebzedeki fiyat düşüşü. Tamam, bu yılki fiyat gerilemesi geçen yılın haziranındaki kadar değil; ama en azından geçen yıl haziranda ortaya çıkan gerileme bu yıl bir ay önce, mayısta kendini gösterdi. Bir anlamda, hazirana pek bir şey kalmadı.
Dolayısıyla geçen yıl mayıs ve haziranda yaşanan zikzak bu yıl görülmeyecek. Geçen yıl mayıstan hazirana geçişte yıllık oran yönünü aşağı çevirmişti, bu yıl tersi yaşanacak. Haziran sonunda oluşacak yıllık oran, eğer ay içinde fiyatları aşağı çekecek olağandışı gelişmeler yaşanmazsa, örneğin petrolün varili 50 dolara düşmezse, mutlaka ama mutlaka mayıs sonundaki yüzde 8.28'in üstünde gerçekleşecek. Geçen gün de yazdık; haziranda fiyatlar sabit kalırsa, yıllık oran haziran sonu itibariyle yüzde 9.85'e ulaşacak. Haziranda yalnızca yüzde 0.14 fiyat artışı yaşanması halinde bile yeniden çift hane görülecek.
İşte o yüzden diyoruz ya, "Enflasyonda mayıs verisinin tadını çıkaralım" diye…