Tüketici fiyatları mayıs ayında yüzde 0.56 arttı, geçen yılın mayısındaki yüzde 0.40'ın çıkıp yerine bu oranın girmesiyle de nisan sonunda yüzde 7.91 olan yıllık artış, mayıs sonunda yüzde 8.09'a yükseldi. Zaten yıllık oranın mayıs sonunda yeniden yüzde 8'i aşacağı beklentisi vardı ve bunu birkaç gün önce biz de köşemizde dile getirmiştik.
Haziranla birlikte yıllık enflasyonun daha olumlu seyredebileceği bir döneme girmiş olduk. Haziran ve temmuz ayları, baz etkisinden dolayı yıllık oranın aşağı gidebileceği aylar. Ama elbette seçim sonrasında oluşacak tablo ve uygulanması muhtemel büyüme odaklı politikalar, enflasyonda umulan bu kısa süreli geri çekilmeyi önleyebilir.
Kısaca hatırlatmak gerekirse, haziran ve temmuzda yıllık enflasyonun gerilemesini sağlayacak etken, geçen yıl söz konusu aylarda gerçekleşen artışın, önceki yıl ortalamalarından yüksek olması. 2003-2013 dönemi ortalamasında haziran ve temmuz aylarında fiyatlar sırasıyla yüzde 0.24 ve yüzde 0.02 gerilemişti. Oysa geçen yıl aynı aylarda yüzde 0.31 ve yüzde 0.45 artış yaşanmıştı. Dolayısıyla bu yıl da, geçmiş yıl ortalamaları gibi bir gerileme olur ya da geçen yıldan daha az artış yaşanırsa, yıllık oran mayıs sonundaki yüzde 8.09'un altına doğru bir eğri çizecek. Ama bu eğri, çok büyük olasılıkla iki ayla sınırlı kalacak, sonrasında yeniden artış başlayacak.
Beş ayda 100 yedi ayda 27 mümkün mü?
Biraz bilmece gibi oldu, kabul; ama açacağız ne demek istediğimizi. Tüketici fiyatları yılın ilk beş ayında yüzde 5.30 arttı. Merkez Bankası'nın son tahminine göre 2015 yılı enflasyon beklentisi yüzde 6.80. Yani bu değerlere göre, yılın kalan yedi ayındaki fiyat artışının yüzde 1.42 olması gerekiyor. Ancak bu şekilde yıllık yüzde 6.80 tutturulabilir.
2003 bazlı yeni TÜFE serisinde hiçbir yılın son yedi ayında, değil yüzde 1.42'de kalmak, yüzde 2'nin altına bile inilememiş. Ama biz bu yıl, "yüzde 6.8'lik tahmini yukarı yönlü revize etmezsek", son yedi ay için yüzde 1.42 bekliyoruz, umuyoruz.
İlk beş ayda gerçekleşen yüzde 5.30'luk artışı 100 kabul edersek, işte son yedi ayın yüzde 1.42'si 27'ye denk geliyor. Yani ilk beş ayda 100 olan fiyat artışını son yedi ayda 27'ye indirebilirsek, bu olağanüstü başarıyı yakalayabilirsek, yıllık TÜFE artışını da yüzde 6.80'de tutabileceğiz. Olabilir mi dersiniz!
Teorik olarak elbette mümkün, ama kabul etmek gerekir ki bunun olabilirliği çok ama çok düşük. Geçmişte bu yıl beklenen düzeyde bir denge hiç söz konusu olmamış ki.
İlk beş ayı 100 kabul ettiğimizde son yedi ay için en düşük gerçekleşme geçen yıl 49 düzeyinde oluşmuş. Şimdiye kadarki en düşük gerçekleşme olan geçen yılın 49'unu esas alsak, bu yılın enflasyonu yüzde 8.1'e ulaşacak demektir. Kaldı ki, geçen yılın 49'u olağanüstü düşük sayılması gereken bir değerdir, çünkü bu düzeyin gerçekleşmesini sağlayan aralık ayında petrol kaynaklı olarak yaşanan hızlı ve hiç hesapta olmayan fiyat gerilemesidir.
2004-2014 dönemi için ilk beş ay-son yedi ay gerçekleşmesini esas alarak bir hesaplama yaptığımızda ve elde ettiğimiz oranı bu yıla uyguladığımızda karşımıza yüzde 11'i, 12'yi bulan bir yılsonu gerçekleşmesi çıkıyor. Biz, bu ortalamanın daha altında, ılımlı bir son yedi ay yaşayacağımızı varsaysak bile, yıllık oranı yüzde 9.5-10.0'dan aşağı çekmek pek mümkün görünmüyor.
Hala yüzde 7-8 diyenler var
Merkez Bankası biraz da çaresizlikten yüzde 6.80'lik tahminde duruyor. Gerçi o da şimdilik, bakarsınız gelecekte bu oran yeniden revize edilerek daha gerçekçi bir düzeye çekilir. Yoksa, yukarıda detaylı olarak izah etmeye çalıştığımız gibi, son yedi ayda yüzde 1.42 artışta kalmaya dayalı bir yüzde 6.80, ne kadar gerçekçi ki...
2004-2014 döneminde son yedi ay ortalamasında fiyat artışı yüzde 4.2 olmuş, biz bu yıl yüzde 1.4 umuyoruz. Bunun gerçekçi bir beklenti olduğu herhalde söylenemez.
Dolayısıyla artık ne Merkez Bankası'nın yüzde 6.80'lik tahmininin bir anlamı var, ne yüzde 7 ya da yüzde 8 olarak dile getirilen tahminlerin. Gerçekçi olalım ve enflasyon tahminimizi ilk etapta yüzde 9'un üstüne çıkaralım.
Şu seçimi de bir atlatalım, bakalım neler olacak; ondan sonra daha gerçekçi tahminler yapma şansı yakalayabiliriz.