Ekonomik durgunluktan da kaynaklansa, talep daralmasından da kaynaklansa enflasyondaki gerileme “moral verir.”
Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 1.44 oranında arttı. Yıllık artış yüzde 7.16 oldu.
Tüketici fiyatlarındaki artışın arkasında yurt içi üretici fiyatları vardır. Yurt içi üretici fiyatlarındaki değişim tüketici fiyatlarına yansır.
Ekim ayında üretici fiyatları artışı yüzde 1’in altında kaldı. Yüzde 0.84 oldu.
Üretici fiyatları endeksinde yüzde 87 ağırlığı olan imalat sanayi ürünlerinde aylık fiyat artışı yüzde 0.91, yıllık artış yüzde 4.37, 12 aylık ortalama artış yüzde 4.90 oranında.
Genelde fiyatlar ya maliyetlerin artması sonucu, ya da üretimin talebi karşılayamaması sonucu artar.
Tüketime konu olan maddelerin tamamında, tarım ürünü olsun, sanayi ürünü olsun, işlenmiş olsun, işlenmemiş olsun, ithal girdi var. Döviz fiyatı artıyor. Mazot, benzin fiyatı artıyor. Üretim gerilediği için, birim başı sabit gider yükü artıyor.
Üreticiler fiyat artıramayınca, tüketici fiyatlarındaki artış da yavaşlıyor. Üretici fiyatlarındaki artış ekim ayında yüzde yarıma yakın yüzde 0.43 geriledi. İşlenmiş gıda maddelerindeki yıllık artış yüzde 3.49.12 aylık ortalama artış yüzde 3.85 oranında.
Üretici ve tüketici fiyatlarındaki gerileme, talebin daralmasından kaynaklanıyor. İç ve dış talep (ihracat talebi) gerileyince, üretici, perakendeci fiyatları geriye çekerek satışı artırma çabasına giriyor.
-2016 yılı Ocak ayında aylık tüketici fiyat artışı yüzde 1.82 idi. Temmuzda yüzde 1.16, ekimde 1.44 oldu. Diğer aylarda yüzde1‘in altında kaldı.
-Yıllık tüketici fiyatı artış oranları (aydan aya değişim oranları) ocakta yüzde 7.87 idi.
Ağustosta yüzde 7.98 oldu. Eylülde yüzde 7.92 iken, ekimde yüzde 7.89 olarak gerçekleşti.
- 12 aylık ortalama tüketici fiyatları artışı ocakta yüzde 9.58 iken, ağustosta yüzde 8.05, eylülde yüzde 7.28, ekimde yüzde 7.17 oldu. Yıl boyu 12 aylık ortalama fiyat artış oranlarında gerileme görüldü.
Tüketici fiyatlarında, bir önceki yılın aynı ayındaki fiyata göre artışa yıllık artış deniliyor. Yıllık tüketici fiyatları endeksindeki değişim oranı da yıllık “enflasyon” göstergesi kabul ediliyor.
Temmuz’da yıllık enflasyon yüzde 8.79 olmuştu. Ağustosta yüzde 8.05’e, eylülde yüzde 7.28’e gerilemişti. Ekimde yüzde 7.16 oldu. Yıllık fiyat artışı “iki uç ay”ın fiyatı (örneğin-Ekim 2015 ayının fiyatı ile 2016 Ekim ayı fiyatı) arasındaki değişimi gösteriyor. Halbuki tüketim harcamaları yıl boyu devam ediyor. Her ay değişim oranları farklı oluyor.
İşte onun için önemli olan son 12 aylık ortalama tüketici fiyatları değişim oranıdır.
Merkez Bankası, tüketici fiyatlarındaki artışı, enflasyonu değerlendirirken, enflasyon hesabında ayıklamalar yapıyor. Enerji, gıda, alkolsüz ve alkollü içecekler, tütün ve tütün ürünleri ve altını dışarıda bırakarak enflasyon hesabı yapıyor. Buna da “Çekirdek Enflasyon” deniliyor.
Faiz oranları indirilip çıkarılırken ve ekonomi politikaları belirlenirken çekirdek enflasyon dikkate alınıyor.
Ekim ayında yıllık çekirdek enflasyon yüzde 7.04.12 aylık ortalama enflasyon yüzde 8.84 oldu.
Ocak ayında yıllık çekirdek enflasyon yüzde 9.63.12 aylık ortalama enflasyon yüzde 8.12 idi.
Yılbaşından sonra 12 aylık ortalama yüzde 9’un üzerine çıktı ama, yıllık çekirdek enflasyon da gerileme görüldü.
Eylülde yüzde 7.69 olan özel kapsamlı TÜFE göstergesinin, ekimde yüzde 7.04’e inmesi, fiyat artışlarındaki yavaşlamanın nedenini önemsemeyenlerin moralini artıracak.