Hafta başında Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan ve piyasa beklentilerinden oldukça yüksek çokan kasım ayı enflasyon rakamları, 2012 yılına ilişkin belirsizliğin öngörülenden daha yüksek olacağına işaret ediyor. Tüketici fiyatlarındaki yıllık artışın çift haneye yaklaşması, çekirdek enflasyonun seri bir şekilde yükseliyor olması bu konudaki Merkez Bankası kökenli iyimser tahminlerin gerçekleşme şansını azaltıyor. Küresel düzeyde sermaye hareketlerin, emtia fiyatları ve döviz kurlarında yaşanacak dalgalanmaların, bunlara bağlı olarak cari açığımızda yaşanacak gelişmelerin sonuç üzerinde belirleyici olacağını hesaba katmak gerekiyor.
Küresel düzeyde gerek ABD'nin, gerekse Euro Bölgesi'nin günü kurtarmak adına eşanlı olarak parasal genişlemeye yönelme olasılığı güçlendikçe, başta altın ve petrol olmak üzere emtia fiyatlarının yükseliş yönünde harekete geçmesi ciddi sıkıntılar yaratacak gibi görünüyor. Parasal genişleme emtia fiyatlarını yükseltebilir, fakat sermaye hareketleri de artar ve Türk Lirası değerlenir, bu zıt eğilimler birbirini dengeler ve enflasyonda ciddi bir sıkıntı yaratmaz diyerek rehavete kapılmanın bedeli çok ağır olabilir. Zira emtia fiyatlarında yaşanan yükselişin cari açığımız üzerindeki olumsuz etkisi Türkiye ekonomisine yönelik risk algısını farklılaştırabilir ve Türk Lirası mevcut seviyelerde dalgalanabilir veya daha da değer kaybedebilir. Ortadoğu'da yaşanacak olası siyasi sürprizler durumu daha da olumsuzlaştırabilir.
Hesapları bozulacak olanların daha şimdiden itiraz pozisyonu alarak "hayır böyle olmaz" demeye hazır beklediğini görebiliyorum. Ancak aynı kesimlerin cari açığın büyümesinin kusurunu nerede aradığını ve günlük ihtiyaçlarını karşılayabilmek adına küresel düzeydeki olası parasal genişlemeleri alkışla karşılamaya hazırlandığını da biliyorum. Son üç yılda olmaz dedikleri her şeyin gerçekleştiğini de hatırlatmak istiyorum.
Gerek ABD, gerekse Euro Bölgesi, mali sistemlerini korumak ve kurtarmak, ekonomilerinde aşağı yönlü olduğunu dile getirdikleri gidişin daha da olumsuzlaşmasını engellemek adına parasal genişlemeye yönelmek dışında bir seçenek üretemiyorlar. Emtia fiyatları ise yaklaşık altı ay süren bir düzeltme ile soluklandı ve yeni bir çıkışa hazır hale geldi. Bu tablo küresel düzeyde enflasyon baskılarının artacağına işaret ediyor; ayrıca artan kırılganlık nedeniyle sermaye hareketlerinin daha seçici olmaya başladığını da dikkate almak gerekiyor.
Federal Reserve'nin önde gelen beş büyük merkez bankası ile birlikte, piyasalara dolar cinsi likidite vermeyi amaçlayan müdahale kararı yeni bir parasal genişleme niteliğindedir. Yıl sonu olması veya aşırı seçicilik nedenleri ile şimdilik etkisi pek hissedilmemiş olabilir, fakat 2012 Ocak ayı ile beraber her şey farklılaşabilir. Benzer bir gelişme Avrupa Merkez Bankası için de geçerli, şöyle ya da böyle mali birlik uzlaşısı olacağı varsayımı ile parasal genişlemeyi harekete geçirdiler, bunun ne boyutta olduğunu önümüzdeki yılın ilk yarısında anlamaya başlayacağız. Son bir hafta içinde mali sektör hisselerinde yaşanan yükseliş, emtia fiyatlarının sert bir şekilde yükselmesi ve enflasyon endişelerinin artması ile duracak; belirsizlik arttıkça riskten kaçınma eğilimi güçlenecek; riskten kaçınma eğilimi arttıkça parasal genişleme yeni rekorlara koşacak, durgunluktan çıkılamayacak, fakat enflasyon baskısı dayanılmaz boyutlara tırmanacak. Önemli boyutta bütçe açığı veya cari açık veren ekonomiler oluşacak güven bunalımının hedefi olacak.
Bir yandan küresel koşullar, diğer yandan enflasyon baskısı ve cari açığın yüksekliği Türkiye ekonomisini daralmaya zorluyor. İşin tuhafı gelişmiş ekonomik bölgelerdeki parasal genişleme cari açık ve enflasyonla mücadele konusundaki girişimleri boşa çıkaracak, faizlerin daha da yükselmesi sıkıntıyı artıracak gibi görünüyor.