İstanbul Ticaret Odası’nın belirlemelerine göre, Kasım ayında İstanbul İli ücretliler Geçinme Endeksi yüzde 1.02 arttı. (geçen yıl yüzde 0.34 artmıştı.)
Yıllık artış yüzde 10.96 oldu. (Geçen yıl yüzde 7.65 idi.)
İstanbul ili toptan eşya fiyatları artışı ise aylık yüzde 0.67, yıllık yüzde 13.06 oranında.
Bugün TÜİK Türkiye genelinde tüketici ve üretici fiyatlarındaki değişim oranlarını açıklayacak.
Bekleyiş fiyat artışlarının devam ettiği yönünde.
Ekim’de TÜFE yüzde 1.90 artmıştı. Yıllık artış yüzde 8.96, gıda maddelerindeki artış yüzde 12.56 idi.
Ekim’de üretici fiyatları artışı yüzde 0.92, yıllık artış yüzde 10.10, gıda maddeleri endeksindeki artış yüzde 19.23 gibi çok yüksek bir orandı.
Enflasyonu tüketici fiyatlarındaki (TÜFE’deki) aylık ve yıllık artış oranlarından izliyoruz.
Herkesin bekleyişi fiyatların artmaması hatta ucuzlaması.
Tüketici fiyatındaki artış nasıl durur? Tüketici fiyatı nasıl ucuzlar?
Tüketiciye mal satan perakendeci, (1) Üreticiden toptancıdan malı daha ucuz alırsa, (2) Daha düşük kâr ile malı satarsa tüketici fiyatı ucuzlar.
İç talep canlı ise, alıcı mala hücum ediyor ise, perakendeci kâr oranını yüksek tutar. Şimdilerde iç talep daraldı. Bu durumda tüketici kâr oranını artıramıyor.
O halde perakende fiyatının ucuzlamamasının arkasındaki tek etken üretici toptancı fiyatlarının ucuzlamaması, artmasıdır.
Acaba üretici, toptancı fiyatı neden ucuzlamıyor? İç talep canlı, ihracat patladı da üretici mal mı yetiştiremiyor? İç talep artışı da ihracat artışı da sınırlı.
Tarımda da sanayide de fazla kapasite, kullanılmayan kapasite var.
O halde... O halde tarım ve sanayi ürünlerinde üretim maliyeti yüksek. İşte o nedenle önce yurtiçi üretici fiyatları artıyor. Sonra bu artış tüketici fiyatlarını yukarıya tırmandırıyor.
Üretici fiyatları henüz döviz fiyatındaki artışın getirdiği yükün altından kalkamadı. Tarımda ve sanayide büyük ölçüde ithalat bağımlılığı nedeniyle maliyetler arttı.
Henüz doğalgaz, elektrik zamlarının tamamı yapılmadı. Bu zamlar yapıldığında üretici fiyatları tekrar yükselişe geçecek.
Üretici fiyatları ile tüketici fiyatları arasındaki makas yılbaşından sonra açılmıştı. Nisanda üretici fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 12.98 iken, tüketici fiyatlarındaki artış yüzde 9.38 oldu. Temmuzda makas kapandı.
Üretici her şeye rağmen fiyatı artıramıyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin her ay yayınladığı üretici ve market fiyatları değişimini gösteren tablolara göre, üretici fiyatı ile market fiyatları arasında çok önemli farklar var.
Kasım ayına ait üretici ve market fiyatları tablosu, market fiyatlarına dayalı olarak temel gıda maddelerinde fiyat artışının devam ettiğini gösteriyor.
Genel bekleyişimiz, enflasyonun gerilemesi. Ama görülüyor ki enflasyon yüzde 9 dolayında kemikleşmiş durumda. Son aylarda döviz fiyatı fazla artmadı. Bir ölçüde durağan. Buna rağmen aylık üretici fiyatları ile tüketici fiyatları artışı devam ediyor. Ve de önümüzdeki dönem devam edecek gibi.