Özel sektör elektrik üreticilerinin "elektrik borsası"ndan alacaklarının 1 milyar TL'yi aştığı bildiriliyor.
Sabah'ta Olcay Aydilek'in özelin sattığı elektriğin faiz faturası ağı" başlığı ile yayınlanan haberi şöyle: "Enerji sektöründe derinleşen finansman krizi devleti, yıllık yüzde 30 gibi yüksek oranlı faiz kapanına itti.
Devletin, özel sektöre elektrik borcu 1.5 milyar TL'ye gidiyor. Devlet, geciktiği her ay için aylık yüzde 2.5, yıllık yüzde 30 gibi yüksek oranlı faiz ödüyor.
Ege'de 13 ili karanlığa boğan kesintinin ardından elektrikte, 'borsa' olarak da nitelendirilen Piyasa Mali Uzlaştırma Sistemi'ne (PMUM) geçildi.
Özel sektör elektrik üreticileri, serbest piyasa koşulları gereğince ürettikleri elektriği devlete, diğer bir deyişle Türkiye Elektrik İletim AŞ'ye (TEİAŞ) satmaya başladı.
Enerji KİT'lerinin yaşadığı finansman krizi nedeniyle zor günler geçiren TEİAŞ, son 2 aydır özel sektöre parasını ödeyemiyor. TEİAŞ'ın, özel sektöre olan borcu 1 milyar TL'yi aştı. Şirketler, mayıs ayının faturasını da kesmeye hazırlanıyor. Bu faturayla birlikte devletin borcunun, 1 milyar 400 milyon TL düzeyine ulaşacağı hesaplanıyor.
Özel sektör, tahsilat yapamadığı için TEİAŞ'tan aldığı güvenceyle bankalardan ve özel finans kuruluşlarından yüksek faizlerle kredi kullanıyor. İşletmeyi döndürüyor, elektrik üretimine devam ediyor. Özel sektörün bankalardan aldığı kredinin faizi, dönüp dolaşıp yeniden devlete fatura ediliyor.
Enerji Bakanlığı ve TEİAŞ'tan alınan bilgiye göre devlet, zamanında yapmadığı ödemeler için elektrik üreticilerine, aylık yüzde 2.5, yıllık yüzde 30 gibi şok faiz ödemek zorunda kalıyor. Enerji Bakanlığı'ndan üst düzey bir yetkili, faizin yüksekliğine ilişkin soru üzerine, "Evet, yüksek. Amme Alacaklarının Tahsili Usulüne İlişkin Kanun çerçevesinde faiz uygulanıyor. Biriken borcu, yıllık yüzde 30 faizle ödüyoruz. Elbette bunun döndürülmesi zor" dedi.
Özel sektör elektrik üreticilerinin devletten tahsilat yapamamaları sorunu bir süredir gündemde bulunuyor. Daha önce de sektör temsilcileri bu sorunu eski bakana iletmişlerdi."
Olcay Aydilek'in haberi üzerine elektrik üreten özel sektör gruplarının temsilcileriyle görüştüm.
Genelde 45 günde ödenmesi gereken alacakların ortalama 75 günde ödendiğini belirttiler. Ödeme gecikmesinde Hidro Elektrik Santralı (HES) yatırımcıları da etkileniyor ama esas yük termik santral yatırımı yapanların sırtında. Çünkü onlar kömür satın almak zorunda.
Son yıllarda özel sektör gruplarının inşa ettiği ortalama 40 milyon dolar yatırım gerektiren HES'ler, (yılın değişik aylarındaki iniş-çıkışlar sonucu) yılda 15 milyon dolar +KDV'lik bir üretim faturasını devletten talep ediyor.
Bana verilen bilgiye göre bu ortalama büyüklükte bir firmanın PMUM'dan geciken alacak tutarı 8 milyon dolara ulaşabiliyor.
Ödeme gecikmeleri sadece yatırım yapanları üzmüyor:
- Yeni yatırım yapacakları korkutuyor.
- Bankaların HES yatırımlarını finanse etmelerini engelliyor.
Tabii ki kriz nedeniyle sistemde bazı sorunlar ortaya çıkıyor ama, elektrikteki ödeme aksaklığının arkasında kamunun farklı oyuncularının kendi aralarında hesaplaşma sistemindeki tıkanıklık var.