2024 üniversite sınav sonuçlarının açıklandığı bugünlerde ülkemizin yapısal sorunlardan olan üniversite, eğitim, ekonomi, kalkınma ilişkisi üzerine bir değerlendirme yapmak istiyorum.
Günümüz dünyasında ekonomik kalkınma ve refah devleti kavramları, eğitim politikalarının ve üniversitelerin önemini vurgulamaktadır. Eğitim politikaları, insan kapasitesini artırarak ekonomik büyümeyi desteklerken, üniversiteler ise bilgi ve inovasyon üretimiyle kalkınmayı tetiklemektedir.
Ekonomik kalkınma, bir ülkenin ekonomik büyüme ve refah düzeyini artırmaya odaklanırken, refah devleti ise vatandaşların temel ihtiyaçlarına erişimini sağlayan sosyal politika önlemlerini içermektedir. Bu iki kavramın birleşmesi, eğitim politikaları ve üniversitelerin rolünün ortaya çıkmasını sağlar.
Ekonomik kalkınma ve büyüme, bir ülkenin refah seviyesini artırmak ve toplumsal gelişimi sağlamak için temel hedeflerdir. Bu hedeflere ulaşmada eğitim politikaları ve üniversiteler kilit bir rol oynamaktadır. Ekonomik kalkınma ve büyüme için eğitim politikalarının ve üniversitelerin nasıl bir etkileşim içinde olduğudur.
Eğitim politikalarının ekonomik kalkınmaya etkisi eğitim politikaları, bir ülkenin ekonomik kalkınmasını doğrudan etkileyen stratejik araçlardır. Bu politikalar, insan sermayesinin geliştirilmesi, teknolojik ilerlemelerin hızlandırılması ve inovasyonun teşvik edilmesi gibi çeşitli yollarla ekonomik büyümeye katkıda bulunur.
İnsan sermayesinin geliştirilmesi: Eğitim, bireylerin bilgi ve becerilerini artırarak iş gücü piyasasında daha nitelikli hale gelmelerini sağlar. Yüksek nitelikli iş gücü, üretkenliği artırır ve ekonomik büyümeyi destekler.
Teknolojik ilerlemeler: Eğitim politikaları, bilim ve teknoloji alanında eğitim veren kurumları destekleyerek teknolojik ilerlemelerin hızlanmasına yardımcı olur. Bu, yenilikçi ürün ve hizmetlerin geliştirilmesine ve ekonomik değer yaratılmasına olanak tanır.
İnovasyonun teşviki: Eğitim, bireylerin yaratıcı ve yenilikçi düşünme becerilerini geliştirir. İnovasyon, ekonomik büyümenin itici güçlerinden biridir ve eğitim politikaları, bu süreci teşvik eden bir ortam yaratır. Üniversitelerin ekonomik kalkınmadaki rolü üniversiteler, eğitim politikalarının uygulandığı ve ekonomik kalkınmaya doğrudan katkı sağlayan önemli kurumlardır. Üniversiteler, araştırma ve geliştirme (Ar- Ge) faaliyetleri, bilgi transferi ve iş gücü yetiştirme gibi çeşitli yollarla ekonomik kalkınmayı destekler. Eğitim politikaları, ekonomik kalkınmanın anahtar bileşenlerinden biridir.
İyi bir eğitim sistemine sahip olan ülkeler, nitelikli işgücü yetiştirerek üretim süreçlerini iyileştirirler. Bu da üretim verimliliğini artırır, rekabet gücünü yükseltir ve büyümeyi tetikler. Gelişmiş ülkeler, eğitim politikaları ile insanların işgücü piyasasında yeteneklerini geliştirmelerine olanak sağlamıştır. Örneğin, Finlandiya gibi ülkeler, yüksek nitelikli öğretmenlerin istihdam edildiği, öğrenci merkezli ve teknoloji destekli eğitim sistemleri ile başarılı sonuçlar elde etmiştir.
Üniversiteler de ekonomik kalkınma ve refah devletinde önemli bir role sahiptir. Üniversiteler, bilgi üreten ve aktaran kurumlardır. İyi bir üniversite sistemi, araştırma ve geliştirme faaliyetlerini teşvik ederek inovasyonu artırır. Bunun sonucunda yeni teknoloji ve bilgi üretilir, yeni işletmeler kurulur ve ekonomik büyüme gerçekleşir. Örneğin, Silikon Vadisi gibi teknoloji yoluyla zenginleşmiş bölgelerdeki üniversiteler, girişimciliği teşvik ederek ve öğrencilere geniş bir bilgi birikimi sunarak büyük bir etkiye sahiptir.
Eğitim politikaları ve üniversiteler, aynı zamanda toplumsal refahı artırmak için önemli araçlardır. Eğitim politikaları, sosyal eşitsizlikleri azaltarak toplumsal refahı artırır. Eğitim, yoksulluk sarmalından kurtulma, sağlık, istihdam ve demokrasiye erişim gibi birçok alanda fırsat eşitliği sağlar. Üniversiteler ise sosyal hareketlilik ve yaşam boyu öğrenme fırsatları sunarak bireylerin refahını artırır.
Ülkemizde üniversite sanayi işbirliğinin yetersizliği, ekonominin ihtiyaç duyduğu kalifiye insan kaynakları ile üniversitelerin mezun yapısındaki farklılık temel yapısal sorun olarak devam etmektedir. Unutulmamalıdır ki yüksek teknoloji ürün üretimi, katma değerli ürün ihracatı konusundaki zaaflarımız eğitim sistemimizin ve yüksek öğretim yapımızın işlevselliğinin artırılmasına bağlıdır.
Tüm bu ilişkiler sürecinde ülkemizin uzun vadeli büyüme perspektifinin planlaması ile üniversite kontenjanları arasındaki ilişkiyi canlandıramazsak, ihtiyaç duyulan yetkinliklerde insan kaynağı bulunamazken, bazı yetkinliklerde ise insan kaynağı fazlası olarak dengesiz bir yapıyı ortaya çıkaracaktır. Bu dönemde olduğu gibi…
Bu süreçlerde tabi ki gözden uzak tutulmaması gereken konulardan biri de; ara eleman ihtiyacının günümüzde geldiği nokta ve bu konuda yetersiz insan kaynağı yaratılamamasıdır. Unutulmamalıdır ki üniversite kantitatif bir kurumsal yapıdan çok kalitatif özellikleri ile ekonomiye katkısı maksimize olur. Toplumun Ar- Ge, inovasyon ve otomasyon yönüyle gelişiminin paydaşı Üniversiteler olacaksa bu konuda devlet politikası ve özel sektörün teşebbüs gücünü bu yönde kullanılması ancak etkinlik yaratacaktır. Sonuç olarak, ekonomik kalkınma ve refah devleti hedefleri için eğitim politikaları ve üniversitelerin önemi büyüktür.
Eğitim politikaları, nitelikli işgücü yetiştirerek üretim süreçlerini iyileştirirken, üniversiteler ise bilgi ve inovasyon üreten kurumlar olarak kalkınmanın itici gücü olmaktadır. Bu nedenle, devletlerin eğitim politikalarına ve üniversitelere yeterli kaynak ve destek sağlaması, ekonomik kalkınma ve toplumsal refahın başarısını sağlamak için önemlidir.
Son söz: Emretmeden yönetebiliyorsanız lidersiniz demektir. Lao Tzu