Konuyu ilk gündeme getirdiğimiz tarih 24 Aralık 2012 idi. Yazımızın başlığını “Böyle enflasyon hesaplaması mı olur” şeklinde atmıştık. TÜFE’de otomobillerin yüzde 5.7 gibi bir payı bulunduğuna dikkat çekmiş, bir başka ifadeyle her hanenin aylık harcamasının bu orandaki kısmını her ay otomobil alımında kullandığının varsayılmasının yanlış olduğunu vurgulamıştık. Otomobilin payı, 2013’te ise biraz daha artmış ve yüzde 7.8’e çıkmıştı.
Türkiye’deki tüm hanelerin aylık toplam harcamasında otomobillerin yüzde 7.8 pay alıyor olması normaldi normal olmasına ama, bu oranı hane bazında düşününce ortaya hiç de normal olmayan bir tablo çıkıyordu. Otomobil ya da benzerleri öyle her ay alınan ürünler değildi ki.
Bir kez daha vurgulayalım; Türkiye’deki tüm hanelerin toplam harcaması açısından normal olan oran, hane bazında hesap yapmaya gelince şaşıyordu. Yani TÜİK’in hesaplaması yanlış değildi, ama hane bazında yaklaşıldığında mantık hatası vardı. Kaldı ki, bu hesaplama yöntemi, TÜFE’nin hep düşük görünmesi gibi bir sonuç da doğurmuyordu ki. Kimi dönemlerde otomobil fiyatları çok hızlı arttığında, ağırlığın büyüklüğünden dolayı TÜFE de çok artmış görünüyordu.
İşte TÜİK 2014 yılı TÜFE ağırlıklarını her yılbaşında olduğu gibi yeniden belirlerken bu sakıncayı kısmen de olsa giderdi. TÜİK Başkanı Birol Aydemir, düzenlediği basın toplantısında bu konuyu Dünya’nın ısrarla dile getirdiğine de vurgu yaptı.
Değişiklik ne getiriyor?
Aydemir’in verdiği bilgiye göre, hanehalkından hanehalkına yapılan otomobil satışları TÜFE kapsamından çıkarıldı. Galerilerden yapılan ikinci el otomobil satışları sırasında, TÜFE’de galerilerin ortalama yüzde 10 dolayında olduğu belirlenen kar marjlarının dikkate alınması kararlaştırıldı.
Galerilerden gerçekleştirilecek sıfır otomobil satışlarına ilişkin uygulamada ise herhangi bir değişikliğe gidilmedi. Yani değişiklik ikinci el otomobil satışlarını kapsayacak şekilde yapıldı. Bu değişiklikten sonra otomobillerin TÜFE kapsamında geçen yıl yüzde 7.8 olan ağırlığı, bu yıl yüzde 4.6’ya geriledi. TÜİK Başkanı Birol Aydemir, Türkiye’nin, yüzde 7.8’lik oranla, Avrupa’da otomobilin tüketici fiyat endeksindeki payının en yüksek olduğu ülke konumunda bulunduğunu, şimdi ise yapılan değişiklikle daha aşağılarda yer alacağını kaydetti.
Türkiye geçen yıl yüzde 7.8’lik oranla Avrupa’da zirvedeydi. Türkiye’yi yüzde 6.8 ile Lüksemburg, yüzde 5.5 ile Norveç, yüzde 5.2 ile İzlanda ve Danimarka izliyordu. Polonya, Hırvatistan, Slovakya ve Litvanya’da ise tüketici fiyatları endekslerinde otomobil yüzde 2’nin altında pay alıyordu.
Bu arada, TÜİK Başkanı Aydemir, TÜFE’nin yapısını tümden değiştirecek ve baz yılını da yenileyecek bir çalışma yapılacağını, 2015 yılında gerçekleştirilecek anket sonucu yeni TÜFE’nin 2017’den itibaren kullanılacağını açıkladı.
Dünya’nın bir katkısı da finansal yatırım araçları hesaplamasıyla ilgili oldu. TÜİK, mevcut durumda “mevduat, hisse senetleri, dolar, euro ve külçe altın” için nominal ve reel getiri hesaplaması yapıyor. Bu yatırım araçlarına, Dünya’nın önerisiyle devlet iç borçlanma senetleri de eklendi.Başkan Aydemir, herhangi bir istatistikte değişikliğe gitmenin ya da yeni bir istatistik oluşturmanın en az bir yıllık süre gerektirdiğine dikkat çekerek, finansal yatırım araçları arasına iç borçlanma senetlerinin eklenmesinin de bir yılı bulan bir çalışmanın sonunda gerçekleştiğini vurguladı.
2014’ün diğer değişiklikleri
TÜİK’in veri sepetinde bu yıl için öngördüğü değişiklikler bunlarla sınırlı değil elbette. Daha önce de açıklandığı gibi ÜFE yerine Yurtiçi ÜFE, yani kısaca Yİ-ÜFE oluşturulması, işgücü istatistiklerinde değişikliğe gidilmesi, konut satış istatistiklerinin üç aylık yerine, aylık olarak açıklanması gibi değişiklikler yapılacak.