Artık eğilim tartışma götürmeyecek kadar belirgin bir biçimde ortaya çıktı. Ne zamanki kur geriliyor, vatandaş dövize hücum ediyor; tersi olduğunda, yani kur yükseldiğinde ise anında dövizden kaçış yaşanıyor.
Daha önce de bir kaç kez hazırladığımız grafiği bu kez temmuz sonunun rakamlarıyla yeniden oluşturduk. Grafikte de çok açık biçimde görüldüğü gibi, dolar kuru ve döviz tevdiat hesapları, adeta yengeç gibi bir eğri çiziyor. Özellikle temmuz ayının son üç haftasında eğilim çok çarpıcı; dolar kuru hızla aşağı iniyor, döviz hesapları ise ters yönde gelişerek hızla artış gösteriyor. Bu eğilim, yılbaşından beri böyle. Döviz hesaplarının, kura çok bağlı olduğu bir kez daha ortaya çıkıyor. Öyle ki, bazı tarihlerde, kur ve Dş eğrisi birleşiyor. Örneğin, 1 Şubat'ta, 29 Şubat'ta, 23 Mayıs'ta ve son olarak 4 Temmuz'da. Bu tarihlerde ya dolar kuru düştüğü için vatandaş anında dövize yöneliyor ya da kur yükseldiği için tasarruf sahibi hemen dövizden çıkma eğilimi içine giriyor.
Döviz tevdiat hesapları geçen yılın sonundan temmuz ayı sonuna kadar olan dönemde 11.6 milyar dolar arttı. Bu artışın 5.1 milyar doları gerçek kişilerin, 6.5 milyar doları ise tüzel kişilerin döviz hesaplarındaki artıştan kaynaklandı. Oransal olarak artış ise çok farklı. Gerçek kişilerin hesaplarında yaklaşık yüzde 8'lik, tüzel kişilerin hesaplarında ise yüzde 23'lük artış oldu.
Türk halkı dövizden vazgeçemiyor, hatta kur biraz gerilediğinde dövize daha da bir hevesle sarılıyor da, peki bu döviz tasarrufundan kazanç sağlayabiliyor mu? Hemen Türkiye İstatistik Kurumu'nun rakamlarına göz atalım.
TÜİK verilerine göre, tasarruflarını dolar olarak değerlendirenler, temmuz ayında yüzde 1.7, euro olarak değerlendirenler ise yüzde 0.30 zarar ettiler. TÜFE'de temmuz ayında gerçekleşen yüzde 0.58'lik artışın etkisi de dikkate alındığında dolardaki zarar yüzde 2.27'yi, eurodaki zarar yüzde 0.87'yi buldu. Son bir yılda ise TÜFE'deki yüzde 12.06'lık artışın etkisi de dikkate alındığında dolara yatırım yapanlar reel olarak yüzde 15.49, euroya yatırım yapanlar yüzde 2.82 zarar ettiler.
Temmuz sonunda 106.4 milyar dolar olan toplam döviz tevdiat hesaplarının 60.3 milyarının dolar cinsi, 44 milyar dolarının euro cinsi (28.1 milyar euro), 2.1 milyar dolarının da diğer dövizlerden oluştuğunu belirtelim.
Tablo çok açık, dövizden para kazanılmıyor. Ama, diğer tablo da çok açık; kur ne zaman düşse vatandaş döviz toplamayı sürdürüyor. Aslında ortada biraz hazin bir tablo var. Vatandaşın topladığı ve taşımayı gönüllü olarak benimsediği bu döviz, ağırlıklı olarak yabancı yatırımcının Türk parası cinsi enstrümanlara yatırım yapmak amacıyla getirdiği döviz. Yabancı döviz bozdurup TL'ye yatırım yapmanın çok karlı olduğunu görmüş durumda ve bunu yıllardır uyguluyor da, biz Türk halkı olarak yanı başımızdaki bu olanağın farkına varamıyor, bir de üstüne üstlük yabancının dövizini gönüllü olarak taşımayı sürdürüyoruz.