Dış ticaret ve OVP tahminleri

Yok, olmuyor; orta vadeli program kapsamında dış ticarette tutmayacak hedefler ve gerçekleşmesi mümkün olmayan tahminler belirlemekten bir türlü vazgeçemiyoruz. Tam, "görünen köy kılavuz istemez" örneği gibi bir durum; ama rakamlarla inatlaşmayı sürdürüyoruz, ısrarla; geçen yıldan sonra bu yıl da…

2012-2014 dönemine ilişkin orta vadeli program açıklanalı şunun şurasında iki hafta oldu. Program açıklandığında dış ticarette ağustos verileri belliydi, en azından kamuoyu olarak ağustos sonuna kadar olan rakamları biliyorduk. Belki programı hazırlayanlar daha yeni rakamlara belli ölçüde de olsa sahipti. Ancak, ağustos sonunun tablosu bile OVP kapsamında 2011'e ilişkin dış ticaret tahminlerinin tutmasının neredeyse olanaksız olduğunu gösteriyordu. (2012 için kur artışıyla çelişecek ihracat ve ithalat artışı öngörüldüğünü daha önce yazdık, bu konuya yeniden girmek istemiyoruz.)

TÜİK dün eylülün dış ticaret verilerini açıklayınca tablo daha net bir şekilde çıkıverdi ortaya.

OVP'ye göre ihracatta 2011 yılı gerçekleşme tahmini 134.8 milyar dolardı. Eylül sonunda oluşan yıllık rakam 131.7 milyar dolar.

OVP çerçevesinde 2011 yılı ithalatı 236.9 milyar dolar olarak tahmin ediliyordu. Eylül sonundaki yıllık rakam nereye mi ulaştı; tam 236.7 milyar dolara… Yani 2011 sonu için öngörülen rakamla hemen hemen aynı düzeye…

OVP'de 2011 yılının dış ticaret açığı 102.1 milyar dolar düzeyinde bekleniyordu. Eylül sonunda gelinen düzey ise 105 milyar dolar…

Tahmin işte böyle tutmayacak!

OVP çerçevesinde öngörülen yıllık tahminlere eylül sonunda ulaşılmış olması bir yana, bir anlamda yılın son çeyreğine ilişkin beklenti de öngörünün çok uzağında kalınacağının bir göstergesi.

Geçen yılın son çeyreğindeki ihracat 32.2 milyar dolardı. Bu yılın tümündeki ihracat tahmininin tutması için son çeyrekteki ihracatın 35.3 milyar dolar olması gerekiyor. Yani, son çeyrek ihracatında öngörülen artış bir anlamda yüzde 9.6. İlk üç çeyrekte yüzde 22 olan ihracat artışında son çeyrek için yüzde 9.6 artış öngörülmesi ne kadar gerçekçi?

İthalattaki durum çok daha tuhaf! Geçen yılın son çeyreğindeki ithalat 54.9 milyar dolardı. OVP'de öngörülen bu yılın 236.9 milyar dolarlık tahmininin gerçekleşmesi için son çeyrekteki ithalatın 55.2 milyar dolar olması yetecek. Yani son çeyrek ithalatında beklenen artış yalnızca yüzde 0.5 düzeyinde. Yani ilk üç çeyrekte yüzde 39 artan ithalat, son çeyrekte yüzde 0.5 artacak. Bu ne yapılarak, nasıl sağlanacak; belli değil. Bu gerçekleşmeyi sağlayacak bir ayrıntı varsa da, biz bilmiyoruz.

Kur artışı yeterli değilmiş!

Aylık ihracat ve ithalatın geçen yıla göre artış oranında mayıstan itibaren dört ay süren düzenli eğilim, eylülde değişti.

Mayısta geçen yıla göre ihracat artışı yüzde 11.6'da kalmış, ithalat artışı yüzde 43.3'e ulaşmıştı.

Haziranda ihracat artışı yüzde 19'a çıktı, ithalat artışı yüzde 41.8'e indi.

Temmuzda ihracat yüzde 24.1 artarken, ithalattaki artış yüzde 31'e geriledi.

Nihayet ağustosta, ihracat ve ithalat artış oranları yer değiştirdi. İhracat, ağustos ayında yüzde 32.1 artarken, ithalattaki artış yüzde 27.5'te kaldı.

İşte bu eğilim eylülde tersine döndü. Eylülde ihracat artışı yüzde 21.1'e geriledi, ithalat artışı ise yeniden artarak yüzde 35.5'e çıktı.

Kur artınca dış ticaretteki tüm sorunlardan adeta arınacağımızı, ihracatın patlayıp gideceğini, ithalatın frene basılmışçasına duracağını düşünmenin yanlış olduğu bir kez daha anlaşıldı.

Bu arada, eylül ayında Cumhuriyet tarihinin en yüksek dış ticaret açığını verdiğimiz de gözden kaçmamalı. Eylülde 10.8 milyar dolarlık ihracata karşılık ithalat 21.2 milyar dolara ulaşınca ticaret açığı da 10.4 milyar dolarla rekor kırdı. Daha önce en yüksek açık, 10.2 milyar dolarla bu yılın mayıs ve haziran aylarında verilmişti. Zaten, bu üç ay dışında aylık ticaret açığı 10 milyar dolar sınırını hiç aşmadı.