Dış finansmana son zamanlarda fazlaca güvenmeye başladık.
-Cari açığımız (döviz açığımız) ne kadar küçülse de yılda 50-60 milyar dolar sermaye hareketi ile gelen dövize ihtiyacımız var.
-Hükümet özelleştirme ihalelerini dolar olarak yapıyor. Özelleştirmeden varlık alanların döviz kredisine ihtiyaçları var.
-Hükümetin büyük ihaleleri var. Üçüncü Köprü projesi, Boğaz tüp geçit projeleri, İzmit-İzmir otoyolu ve Körfez Köprüsü, enerji projeleri… Bütün bunlar için yurt dışından döviz kredisi kullanılması gerekiyor.
-Kredi kullanan bankalar ve özel sektör kuruluşları dövizi Merkez Bankası'na satınca hem bankanın döviz rezervi yükseliyor hem de ülkenin döviz talebi karşılanıyor.
-Merkezi Hükümetin ve diğer kamu kuruluşlarının borçlarını döndürmeleri için döviz kredisi kullanmalarına gerek kalmıyor. İhtiyaçları olan dövizi piyasadan temin ediyorlar.
Bütün bunların sonucu olarak 2 önemli gelişme ortaya çıkıyor:
-Yurt dışından döviz kredisi kullanan bankaların yükü artıyor.
-Özel kuruluşların sadece yükü artmıyor, kredi kullanma imkânları da giderek sınırlanıyor. Çünkü kredi limitleri doluyor.
Her ülkenin ilgi ile izlenen Uluslararası Yatırım (döviz) Pozisyonu (Dengesi) denilen bir varlık, yükümlülük hesabı var.
Bizde bu hesabı TCMB tutuyor. TCMB geçtiğimiz günlerde 2013 Ocak ayı rakamlarını yayınladı.
Döviz yükümlüğümüz 642 milyar dolar, varlığımız 217 milyar dolar. Açığımız 425 milyar dolar.
Prof.Dr.Asaf Savaş Akat devamlı uyarır. Pozisyon açığının milli gelire oranının yüzde 40'ı geçmemesi gerekiyor. Bu sınırı IMF belirlemiş.
Yüzde 50 tehlike sınırı olarak kabul ediliyor.
Bizim milli gelir tahminimiz 878 milyar dolar olduğuna göre demek ki yüzde 50'yi aşmak üzereyiz.
DÜNYA'da Alaattin Aktaş'ın dün yayınlanan yazısında kısa vadeli dış borçtaki hızlı artış konusunda uyarı vardı. 2011 yılında 81.9 milyar dolar olan kısa vadeli dış borç 2013 başında 107.5 milyar dolara yükseldi.
Şimdiki durumda bir tehlike yok ama riskin büyümemesine dikkat etmek zorundayız.