Birileri bizi felaket tellallığı yapmakla suçlayabilir, ama inşaattaki tablo görünen köy durumundan çoktan çıktı bile; o köyün içindeyiz artık! Ve görüyoruz ki balon şiştikte şişiyor!
TÜİK dün 2012'nin tümüne ilişkin inşaat ruhsatı ve yapı kullanma izin belgelerine ilişkin gerçekleşmeyi açıkladı. Çeyrekler itibariyle izlemekte olduğumuz tablo bu kez yıllık bazda karşımızda ve gidişatın hiç de parlak olmadığı bir kez daha gözler önüne serildi.
Geçen yılın tümünde 746 bin daire için inşaat ruhsatı verilmiş. Ruhsat verilen daire sayısında 2011'deki 653 bine göre yüzde 14.3 artış var. Ruhsata konu daire sayısı, 2011'e göre artış göstermekle birlikte 2010'daki 907 binin halen çok altında.
İnşaat ruhsatı verilen daire sayısı geçen yıl 2011'e göre yüzde 14.3 artarken, yapı kullanma izin belgesi verilen daire sayısında yüzde 2.8 gerileme olmuş. 2011'de 557 bin, geçen yıl ise 542 bin daireye yapı kullanma izin belgesi verilmiş.
2012'de konut arzı düştü
Konut arzını takvim yılıyla sınırlı düşünürsek geçen yıl bir gerileme olduğu ortada. 2011'e göre daha az sayıda konut satışa sunulur hale geldi. Buna rağmen konut fiyatlarının pek değişmediği, hatta reel olarak gerilediği bir gerçek. İstisnalar yok değil elbette. Yeni inşaatların, özellikli inşaatların fiyatlarının hızlı artış gösterdiği ortada. Ama bu konutlar yüzünden ikinci eldeki konut satışlarının yerinde saydığı da bilinen bir durum.
Yeniden arz-talep konusuna dönersek... 2012'deki konut arzı, 2011'den az; ancak satışlarda bir canlanma yok. Ama tabii ki şu da bir gerçek; 2012'deki arz, yalnızca o yıl tamamlanan konutlarla sınırlı değil. 2011'de, belki daha önceki yıllarda tamamlanan ama hala satılamayan konutlar da 2012'deki arzı artırıyor. Bu durumu rakamlara dökme şansına ne yazık ki sahip değiliz. Hem zaten Türkiye'deki konut stokunu kim biliyor ki?
Arz daha da artacak
Konut arzının giderek artacağının en belirgin göstergesi kuşkusuz inşaat ruhsatına konu daire sayısı. Türkiye'de inşaatların ortalama olarak bir-bir buçuk yılda tamamlandığı dikkate alınırsa, geçen yıl ruhsat verilen 746 bin daire de bu süre içinde tamamlanacak ve bu kez yapı kullanma izin belgesine konu daire olarak karşımıza çıkacak demektir.
Zaten yazımızın ekindeki tabloda bir yıl öncesine göre değişimler çapraz bir paralellik göstermektedir. Örneğin 2009'da ruhsat verilen daire sayısı 2008'e göre yüzde 1.3 artmış, bu kez 2010'da izin belgesi verilenlerin sayısında yüzde 7.8 artış olmuş.
2010'a gelmişiz; ruhsat sayısında 2009'a göre yüzde 77.7 gibi çok hızlı bir artış kaydedilmiş, bu ruhsatlar yapı kullanma izin belgesi artışı olarak 2011'e yüzde 29.3'lük bir oranla yansımış.
2011'de ruhsatlarda görülen yüzde 28'lik gerilemenin 2012'deki izin belgesine yansıması yüzde 2.8 gerileme olmuş.
Dolayısıyla geçen yıl inşaat ruhsatı verilen 746 bin daire ağırlıklı olarak bu yıl tamamlanacak ve bu yılki izin belgesi sayısı geçen yıla göre tahminen yüzde 10 artarak 600 bin dolayında gerçekleşecek.
Arz artıyor, ya talep?
Türkiye'deki konut stokunun hangi düzeyde bulunduğunu kimsenin bilmediğini vurguladık. Ancak, olsa olsa varsayımıyla tahminler yapılabiliyor, o kadar.
Ne var ki, sayı tam bilinemiyorsa da hemen herkes stokun büyümekte olduğu konusunda görüş birliği içinde.
İyi de, bu artış nereye kadar sürecek; işte pek bilinmeyen, belki biraz da bilinmek istenmeyen bu!
Arz-talep dengesi bozukluğundan kaynaklanan sorundan başka bir sorunumuz daha var. İnşaat sektöründeki klasik "yap-sat" tanımı, yerini "sat-yap"a bırakmış durumda. İyi ve sorunsuz işlerse "sat-yap"ta bir engel yok tabii ki; ama "satılan yapılır" ise!
İnşaat balonu hava kaçırmaya da başladı üstelik. İstanbul'da konutzedeler eylem yapma durumuna geldiler. Yatırdıkları paraların karşılığında elde hiçbir şey yok. Kimileri bankalara borçlanmış, ortada konut olmadığı ve olacak gibi görünmediği halde bu borcu ödemek durumundalar.
Aman dikkat; bu sorun büyüme eğilimi gösteriyor.