Küresel krizin Türkiye ekonomisindeki etkileri ağırlaşıyor. Yatırım bankalarının 2009 yılına yönelik küçülme tahminleri %3'ten başlayıp %7'ye kadar ulaşıyor. Avrupa ekonomisindeki daralma Türkiye sanayini durma noktasına getirdi. İhracatımız içinde aslan payına sahip otomotiv, beyaz eşya, makine, metal eşya, elektrikli ekipmanlar gibi sektörlerin 2009 yılında %25-30 civarında daralması bekleniyor.
Küresel krizin ekonomiye etkilerini hafifletmek isteyen ekonomi yönetimi yeni bir destek paket açıkladı. Paketin detayları henüz belli değil. Ama amacın ihracat pazarlarındaki daralmanın ekonomi üzerindeki etkilerini azaltmak için vergileri indirerek iç talebi canlandırmak olduğunu söyleyebiliriz.
Kamuoyu ile paylaşılan detaylara baktığımızda ekonomi yönetiminin krizi iyi okuduğunu ve doğru önlemler aldığını görüyoruz. Krizin etkilerinin en çok hissedildiği otomotiv, beyaz eşya, konut gibi sektörlerde vergi oranları indiriliyor. Kredi maliyetlerini aşağı çekmek için kaynak kullanımı destekleme fonu düşürülüyor.
Biraz detaylara girelim. En büyük vergi indirimi durgunluk nedeniyle satışların bıçak gibi kesildiği otomotiv, beyaz eşya ve konut sektörlerinde yapılıyor. Özel tüketim vergisi oranları hafif ticari araçlarda %10'dan %1'e, motor hacmi 1600cc altında olan küçük araçlarda %37'den %18.5'e düşürülüyor. Beyaz eşyada %6.7 olan özel tüketim vergisi sıfırlanıyor. 150m2'nin üzerindeki yeni konut satışından alınan katma değer vergisi %18'ten %8'e indiriliyor. Krediler üzerinden alınan kaynak kullanımı destekleme fonu %15'ten %10'a düşürüluyor
Açıklanan önlemlerin krizin etkilerini hafifletmek için faydalı olacağına inanıyoruz. Ancak ekonomiyi desteklemek için kamunun elindeki kaynakların sınırlı olduğu unutulmamalı.
İlk iki aylık rakamlar kamu maliyesinde ciddi bir bozulma olduğunu gösteriyor. Ekonomideki daralma nedeniyle gelirler sert bir şekilde düşerken seçimler öncesinde harcamalar hızla artıyor.
2009 yılı için yaptığımız tahminler faiz dışı fazlanın 2001'den bu yana en düşük seviyesine yüzde bir seviyelerine gerileyeceğini, bütçe açığının ise hızla yükselerek yüzde beş seviyesine ulaşacağına işaret ediyor. Hazine'nin 2009 yılı iç borç çevirme oranının yüzde 96'ya yükseleceğini tahmin ediyoruz.
Mevcut konjonktürde ekonomi yonetimi bir açmazla karşı karşıya. İhraç pazarlarındaki daralma sanayimizi durma noktasına getirdi. Daralmanın boyutunu sınırlamak için iç talebin canlandırılması gerekiyor.
Ancak bu amaçla kamu harcamalarının artırılması ve vergilerin düşürülmesi bütçe açığını artırarak kamunun piyasalarda yaptığı mali kalabalıklaşmayı ve kredi piyasası üzerindeki baskıları artıracak.
Yeni vergi paketinin özünü oluşturan otomotiv, beyaz eşya, konut gibi sektörlerin canlanmasının yolu kredi piyasasının açılmasından geçiyor. Kamunun mali kalabalıklaşmaya yol açmadan destek paketlerini büyütebilmesinin yolu uzun dönemli dış kaynak toplayabilmesinden geçiyor.
Bu bağlamda Uluslararası Para Fonu ile yapılan görüşmelerin ivedilikle sonuçlandırılması büyük önem taşıyor.