Son günlerde ya ufak ufak sallanıyoruz ya da etrafımızda büyük depremler oluyor. Dünyanın bu konudaki en önemli bilim adamları özellikle İstanbul depremi için uyarıyor ama biz uyumaya devam ediyoruz. Deprem dedemiz Sayın Işıkara çıkıyor ve ilk kez deprem ile ilgili bir zamanlamadan söz ediyor. Milli Eğitim Bakanımız çıkıyor: "En sağlam yapılar, okullarımız" diyor. Açık söyleyeyim yüreğime su serpilmiyor, daha da endişeleniyorum. Viyadüklerin, köprülerin güçlendirilmesi konusunda yapılan bir şeye tanık olanınız var mı? Ben hiç rastlamadım, yapılmışsa da gece saatlerinde yapılmış olmalı! Bu arada yanlış bilgilendirilmeden de söz etmeden geçemeyeceğim. Okulda öğrencilere deprem tatbikatı yaptırılacakmış. Öğrenciler tenefüste.. Tatbikat başlıyor, deprem alarmı veriliyor, çocuklar okul binasının içine koşup masaların altlarına giriyor. Kara mizah, Allah korusun...
Peki vatandaş olarak biz ne yaptık bu geçen süreçte... Tuğla desenli çatıdaki demir filizli konutların sayısı mantar gibi artmaya devam ediyor.
Sigortan varsa "hayat devam edecek"
Belediye torpilli çarpık yapılaşma devam ediyor, hem de deprem gerçeğini hiçe sayarak. Allah korusun böyle bir durumla karşılaşılsa her şeyi göze alabilir miyiz? Bu sorunun da cevabı hayır olmalı... Deprem olduğunda, en kötü olasılığı saf dışı ediyorum. Hayatını kurtarmayı başarabildiğinde, evin yıkılır veya hasarlı olursa bunun nasıl altından kalkabilirim diye hiç düşünmüyoruz. Hayat devam edecek bir şekilde... Devlete tabii ki güvenmeliyiz. Ama ondan gelecek yardım seni ne kadar ayakta tutabilir. Sen gerekli önlemlerini al, sigortalarını yaptır gerisini tabii ki Allah'a havale edeceğiz.
Zorunlu deprem sigortası, DASK çatısı altında Aralık 1999'dan beri vatandaşların hizmetinde. Bugüne kadar DASK kapsamına giren 13 milyon konut var. Ve bunların 2.8 milyonu DASK güvencesi altında. Toplanan prim ise 262.380.924 YTL. Geçen 9 yıla yakın zamanda yaşanan depremlerde 10.222 hasar dosyasına 19.421.089 YTL tazminat ödemesi yapılmış. DASK'ın idareci kurumu ise Eureko Sigorta.
Ençok DASK yaptıran Marmara Bölgesi'nde
Bölgelere göre baktığımızda ise Marmara Bölgesi yüzde 30 sigortalılık oranı ile ilk sırada yer alıyor. Riskin yüksek olduğu bir bölgede deprem bu kadar gündemdeyken hâlâ üç kişiden sadece biri zorunlu deprem sigortası yaptırmış. Marmara Bölgesi'ni, İç Anadolu ve Ege Bölgesi izliyor. Güneydoğu Bölgesi ise yüzde 9.3'lük sigortalılık oranı ile son sırada. İllere baktığımızda arada bir deprem yaşanan illerimizde ise zorunlu deprem sigortasına olan ilgi hemen artıyor. Geçmişte büyük deprem yaşamış illerimizde de diğerlerine oranla zorunlu deprem sigortasına ilgi daha fazla. Depremin ciddiyetini anlamak için illa yaşamak mı gerekiyor? Ama ne yazık ki bu konuda da sigortalılık bilincimiz artmamış. Aslına bakarsanız DASK poliçesinin, konut poliçesi ile birlikte alarak güvencemizi artırabiliriz ama...
Vatandaşlarla konuştuğumuzda, "Bizim DASK'a maska ayıracak paramız yok, zaten açız" diyor. "Yahu kardeşim sigara içmeye para buluyorsun, zenginlerin değil asıl sizlerin sigortaya ihtiyacı var" diyorum anlatamıyorum. Zengin, kenardaki birikimleri ile eski standardını sürdürebilir, ya siz ne yapacaksınız başınıza bir şey geldiğinde.
DASK poliçeleri öyle sanıldığı gibi pahalı da değil. Poliçenin fiyatı konutunuzun risk bölgesine göre 118 YTL ile 32 YTL arasında değişiyor. Teminatlar ise 49 bin YTL ile 18 bin 500 YTL arasında yine konutunuzun yapı türüne göre değişiyor. Bu teminatların içerisinde arsa payı yok. Sadece metrekare birim maliyetinden hesaplanarak 100 metrekarelik bir dairenin yeniden inşaatı ile ilgili teminat. "Ama ben 120 milyar YTL üzerinden emlak vergimi veriyorum, DASK benim evime neden 50 milyar veriyor?" diyebilirsiniz. Bunun cevabı ise arsa payı ve evinizin konumu olarak özetlenebilir. 100 milyon prim ile 120 milyarlık konutunu sigorta ettirebileceğini de düşünmemek gerekir zaten. Ek güvenceye ihtiyaç mutlaka olacak, o zamanda da önerim DASK ile birlikte konut sigortasının da yaptırılması.
Geriye dönük ceza yok
Her vatandaş bence hemen zorunlu deprem sigortası (ZDS) yaptırmalı. Bugüne kadar yaptırmamışsa geriye dönük cezası, birikeni ödemesi gerekmiyor. DASK poliçesi her yıl yenilenmeli, "İki sene önce yaptırdım bir daha yaptırmama gerek yok" diye düşünülmesin. DASK poliçesi üzerinde yazılan tarihler arasında geçerlidir, bunu unutmayalım. ZDS'ni her sigorta acentesinde kredi kartı ile hatta taksit yaptırarak bile satın alabilirsiniz. Poliçenizi kaybetseniz ya da Allah korusun göçük altında kalsa bile kayıtlarınızın en son teknoloji ile yedeklendiğini bilin. Ayrıca "deprem olduğunda sigorta şirketi mi kalır?" demeyin çünkü toplanan paralar dünyanın dev reasürans şirketlerinin güvencesi altında. Sigorta şirketleri burada sadece aracı kuruluşlar durumunda. Vatandaşın muhatabı Hazine Müsteşarlığı'na bağlı Doğal Afetler Sigorta Kurumu. Benden size tavsiye; "Sigortanızı yaptırın gece rahat uyuyun."