Çalışacaksa rahibe olsun
Bir zamanlar Hollanda'da "Kadın çalışmak istiyorsa, rahibe olsun" denirmiş Çünkü muhafazakâr kafa yapısı kadının çalışmasına karşı imiş. Kadına uygun görülen yer, kadının evi imiş. Evli kadını evde tutmak için 1904 ile 1940 yılları arasında 12 ayrı yasa çıkarılmış.
"İhtiyaç, icatların anasıdır" derler. Hollanda'da da 1950'lerde işgücü açığı çıkınca yarı zamanlı çalışma sistemi gündeme gelmiş. Kadınlar ilk kez yarı zamanlı (part-time) olarak çalışmaya başlamışlar. Ama yarı zamanlılar hep ikinci sınıf gibi görülmüş. Hükümet ancak 1996 yılında kısmi zamanlıları tam zamanlılarla eşit statüde görmeye başlamış.
Yarı zamanlı çalışma
Yarı zamanlı çalışma biçimi Hollanda'da yaygın bir uygulama olmuş. Kadınların dörtte üçü böyle çalışıyormuş. Kadınların egemen olduğu sağlık ve eğitim sektöründe tamamen yarı zamanlıların oluşturduğu bir çalışma sistemi söz konusu imiş. Bu sisteme "zaman bölüşümlü" (time sharing) diyorlar. Küçük çocuklu anneler veya çocuklarını büyütmüş anneler de tam zamanlı çalışmak istemiyorlarmış.
Yarı zamanlı çalışma, belli bir dönem kariyerinde çok tepelere yükselme hırsı olmayan bayanların rağbet ettiği bir uygulama iken, şimdilerde yetenekleri şirketlere çekmek için kullanılmaya başlanmış. Çünkü genç profesyoneller daha kısa ve esnek çalışma saatlerini tercih eder olmuşlar. Yarı zamanlı cerrahlar, yöneticiler, mühendisler her yerde görülüyormuş.
"Esnek binalar"
Esnek çalışma sistemleri Microsoft'tan, Ekonomi Bakanlığına kadar bazı yeni uygulamaları gündeme getirmiş. Bu uygulamaya esnek binalar (flexible buildings) diyorlar. Bu binalarda mevcut ofis alanları çalışan sayısından azmış. Çünkü esnek çalışmadan dolayı çalışanların hepsi aynı anda ofiste olmuyormuş.
Baba günü
Erkekler baba olunca çalışma saatleri artıyormuş. Ancak her üç erkekten birisi ya yarı zamanlı çalıyormuş, ya da beş günlük çalışma haftasını sıkıştırıp dört güne indiriyormuş. Bu artırdığı bir günü de evde çocuğu ile geçiriyormuş. Buna "Baba günü" (Daddy Day) deniyormuş.
Hamile Bakan
Bir zamanların Ticaret Bakanı Bayan Karien van Gennip şöyle diyor "Annelik hakkındaki muhafazakâr Hollanda felsefemiz, bizi ailelerimizle daha çok zaman harcamaya zorluyor." Bayan, bu gerçeği ilk elden yaşamış birisi. Çünkü Bayan Karien van Gennip, 2004 yılında bakan iken hamile idi ve basın tarafından çok eleştirilmişti. Şimdi bir yatırım bankasını yönetiyor. Yönettiği banka 2011 yılında masaüstü bilgisayarlardan dizüstüne geçecekmiş; çalışanlar, bankada olmadan da uzaktan çalışabileceklermiş. Bayan Van Gennip şöyle bir saptamada bulunuyor: "Yarı zamanlı çalışma kültürümüz geri bir sistem olarak görülüyordu. Ama şimdi bu değişiyor. Yaşam ve iş dengesi kurmak isteyenlere uygun çağdaş bir sistem olarak görülüyor"
Bazı rakamlar
Hollanda'da kadınların %75'ı yarı zamanlı demiştik. Bu oran Avrupa Birliğinde %41 ve ABD'de %23 imiş. Hollandalı erkeklerin %23'ü azaltılmış iş saatine tabi iken, AB'de ve ABD de bu rakam %10. Hollanda'da erkeklerin %9'u ise sıkıştırılmış dört günlük iş haftasına göre çalışıyormuş
Firmaların desteği artıyor
Hollandalı firmalar her geçen gün esnek çalışmayı seçiyorlarmış. Örneğin, Hollanda'nın en büyük sigorta şirketinde işe alma birimi yöneticisi olarak çalışan Radboud van Hal sabah kahvaltısını ve akşam yemeğini ailesi ile yiyebiliyor, çarşamba günleri öğleden sonra futbol oynuyormuş. Buna karşılık az da çalışmıyor; haftalık çalışma saati 40. "Sabah evde çalışıyorum, yollarda trafik hafifleyince ofise gidiyorum" diyor. Söz konusu şirkette her çalışanın akıllı telefonu, dizüstü bilgisayarı varmış, ama kendilerine özel odaları ve masaları yokmuş; şirket dışından da çalışıyorlarmış. Her 10 kişi için 7 çalışma alanı mevcutmuş. Bu gelecek yıl 6 ya düşecekmiş.
Bir Yorum
Yukarıdakileri The New York Times'ın 28 Aralık 2010 tarihli sayısından aldım (Working (Part-Time) in the 21st Century) .
Kadınların çalışma yaşamına girmesinin faydaları çoktur. Yaşam koşullarının bu denli zorlaştığı bir dönemde sadece erkeğin çalışması yetmemektedir. Bu nedenle kadının çalışması aile bütçesine katkıdır. Öte yandan ekonomik olarak kendi ayakları üstünde duran kadın aile içinde ezilmez, erkeğin baskısına karşı koyabilir.
Kadının çalışması, aile bütçesine katkısı yanında kadının gelişmesine de yardım eder. Çalışma yaşamı, geçim sanatının ve hayatın öğrenildiği bir okuldur. Bu eğitimden geçmiş kadın eşine daha bir empati ile yanaşır.Gelişen, görgüsü artan anne çocuklarına daha iyi annelik eder.
Çalışan kadının, hele anne ise yaşamı zordur. Bunun kolaylaştırılması gerekir. Bu nedenle yarı zamanlı ve esnek zamanlı çalışma düzeni kadına bu kolaylığı sağlar. Türk iş dünyası da kadına daha fazla yer vermeyi ve gelecek kuşağı yetiştirecek annelere daha esnek davranmayı öğrenmelidir. Esneklik, hem bir sosyal sorumluluk projesi olarak görülebilir, hem de belli yetenekleri şirkete çekmek için yararlı bir uygulamadır.