30 yıllık aradan sonra, uluslararası para sisteminin geleceğine yönelik tartışmalar yine gündemde. Bunun başlıca nedeni, mevcut sistemin yaşadığımız krize neden olan ekonomik ve finansal dengesizliklere yol açması yada bunları engelleyememiş olması. Bugün çok sayıda düşünce kuruluşu ve merkez bankası uluslarası para sisteminin geleceğine yönelik farklı senaryolar geliştirmeye başlamış durumdalar. Farklı raporlara ve senaryolara göz atacak olursak;
Breugel: Renminbi kilit dövizlerden biri olacak
Belçika merkezli düşünce kuruluşu Bruegel tarafından gerçekleştirilen "Uluslararası Para Sistemi Değişiyor: Euro için Riskler ve Fırsatlar Neler?" başlıklı rapor Ignazio Angeloni ve Andre Sapir imzalı.
Angeloni ve Sapir'e göre uluslararası para sisteminin değişmesi için çok sayıda neden var. Öncelikle, ABD Doları'nın üstün konumu ve ABD'nin yayılma eğilimli para politikası, uluslararası likiditenin artmasına ve mevcut krize neden olan balonların oluşmasına yol açtı. İkincisi, para sistemi temelde değişmediği sürece, mevcut kriz biter bitmez, küresel dengesizlikler yeniden oluşmaya başlayacak. Ve üçüncüsü, ABD dolarının değer kaybı, alternativ döviz arayışlarına yönlendiriyor.
The Wall Street Journal'ın yeni dolar endeksi de ABD Doları'nın yaşadığı değer kaybını ortaya koyuyor. ABD dolarının, küresel döviz ticareti hacminin üçte ikisini oluşturan yedi döviz karşısındaki değerini ortaya koyan endekse göre, ABD Doları 2001 yılından bu yana euro, yen, pound, Avustralya Doları, İsviçre Frangı, Kanada Doları ve İsveç Kronu karşısında yüzde 30 değer kaybetti.
Bruegel raporunun uluslararası para sisteminin geleceğine yönelik üç öngörüsü var.
Bu üç öngörü şöyle sıralanıyor:
1. Uluslararası Para Sistemi, yaşadığımız krizin de etkisiyle hızla değişiyor. ABD Doları karşısında mantıklı alternatiflerin olmaması nedeniyle bugüne kadar sağlanan denge artık söz konusu değil. ABD'nin uluslararası konumu önümüzdeki yıllarda zayıflayacak, fakat şu an için bu sürecin hızı net değil.
2. Mevcut durum, hem para sisteminin tamamı, hem de her bir farklı döviz için fırsatlar ve riskler içeriyor. Önümüzdeki yıllarda çok kutuplu bir para sisteminin oluşması bekleniyor. Bu sistem kapsamında dolar hala vazgeçilmez bir rol oynamaya devam edecek olsa da, diğer dövizler önemli bir rol üstlenecek. Çin resmi para birimi renminbi de er ya da geç en önemli dövizlerden biri olacak.
3. Euronun geleceği çok net olmasa da, umutsuz değil. Herşey, borç krizinin çözülüp çözülemeyeceği ile ilgili. Biz krizin çözüleceğini; vergi ve finansal entegrasyon yönünde önemli adımlar atılacağını umuyoruz. Eğer bu adımlar atılırsa, hem euro bölgesinde isitikrar geri gelecek, hem de euronun uluslararası rolü artacak.
WEF & Deloitte: Dolar, petrol anlaşmalarında renminbi ise ticarette kullanılacak
Deloitte Almanya Araştırma Bölümü Başkanı Alexander Börsch, CFO Insight dergisine yaptığı bir açıklamada uluslararası para sisteminde yapılacak bir değişimin korkutmaması, tam tersine olumlu karşılanması gerektiğini söylüyor. Börsch, "Döviz sistemleri gerçek ekonomik durumları yansıtmalı" diyor.
Alexander Börsch, Deloitte ve Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından gerçekleştirilen bir araştırmanın da yazarları arasında yer alıyor. Rapor, uluslararası para sisteminin geleceğine yönelik üç senaryo çiziyor:
1. Senaryo: Küresel ekonomik entegrasyonun tersine bir süreç başlayacak. Hükümetler yeninden ticaret engelleri koymaya başlayacaklar. Tabi ki bu senaryo Avrupalı ihracatçılar için iyi haber değil. Öte yandan uluslararası sermaye hareketliliğinin sınırlanması, finansman maliyetlerinin de yükselmesine yol açacak.
2. Senaryo: Euronun istikrara kavuşması için gerekli olan reformlar gerçekleşemeyecek. Bunun sonucunda Avrupa'nın uluslararası platformda ABD ve Çin karşısındaki konumu güç kaybedecek. Dolar ve renminbi arasında yeni bir denge oluşacak. Dolar, petrol ve doğal kaynaklara yönelik anlaşmalarda kullanılırken, Çin para birimi gelişen pazarlarda yapılan ticaretin temel dövizi olacak.
3. Senaryo: ABD'nin devam eden vergi borcunun sonucu olarak, dolar, uluslararası para sistemindeki rolünü kaybedecek. Yönetim sorunlarını çözmeyi başaran euro ise, yeniden önemli bir rezerv parası olacak. Renminbi de hem küresel ticaret dövizi olacak hem de yükselen piyasaların çapa yerine koyacağı para birimi.
Avrupa Merkez Bankası: "Yeni Bakış"
Economist dergisine göre, Çin bugün dünya genelinde 78 ülkenin en büyük ya da ikinci en büyük ticaret ortağı konumunda. Bu konumun Çin'in para birimine yansıması da kaçınılmaz. Nitekim 2011 yılının sonunda renminbi üzerinden gerçekleştirilen ticaret anlaşmalarının değeri 80 milyar doların üzerinde oldu.
IMF verilerine göre 2010 yılının ortalarına kadar bankalararası renminbi bazlı takas işlemleri yokken; o tarihten itibaren bankalararası aylık işlem hacmi 500 milyar dolara ulaştı.
Renminbinin uluslararası finans sistemindeki rolü de hızla artıyor. Avrupa Merkez Bankası bu süreci tanımlamak için "Yeni Bakış" kavramını kullanıyor. Bu, yeni, çok kutuplu bir döviz sisteminin beklenenden çok daha önce gerçekleşebileceği anlamına geliyor.
Altın veya yeni bir döviz
Erste Group Research tarafından yayımlanan yeni bir rapor, altının yeniden parasallaşması olasılığını gündeme getiriyor. Raporda, altının uluslararası finansta yeniden doğacağı ifade ediliyor. Nitekim ABD Seçim kampanyası kapsamında da çok sayıda Cumhuriyetçi altına dayalı doları gündeme getiriyor.
ABD Danışmanlık şirketi Aite Group tarafından ileri sürülen çözüm ise yeni bir dövizin kabul edilmesi. Bu dövizin GSYIH ağırlıklı bir döviz sepetini temel alması öngörülüyor. Sepete dahil edilecek dövizler ise euro, pound, dolar, renminbi, yen, Hint Rupisi ve Brezilya Reali olarak sıralanıyor.