Acura ile Changan; Cadillac ile Emgrand; Mazda ile Haima; Bentley ile Riich; Toyota ile Xiali; Alfa Romea ile Englon... Çinli otomobil markaları, logolarını batıdan ilham almayı, daha doğrusu kopya çekmeyi tercih ediyor.
Çin otomotiv sanayi 1990'lı yıllardan bu yana çok hızlı bir gelişme gösteriyor. Ülke 1989 yılında sadece altı otomobil ihracatı gerçekleştirirken, 2009 yılında yaklaşık 14 milyon adet otomobil satışı ile dünyanın en büyük üreticisi ve pazarı konumuna ulaştı.
Otomotiv endüstrisinin büyümesindeki temel iki unsur, Çin'de orta sınıfın yükselmesi ile iç talebin artması ve sektöre verilen devlet teşvikleri.
Çin otomotiv sektörünün uluslararası arenada rekabet gücünü olumsuz etkileyecek en büyük tehdit ise, ülkedeki AR-Ge yatırımlarının, inovasyonun ve tasarım yeteneklerinin sınırlı olması.
Bu durum, Çin hükümetinin de desteği ile yerel şirketleri yabancı oyuncularla stratejik ortaklıklar kurmaya yönlendirdi. Bu ortaklıklar, bir yandan teknoloji transferi sağlarken, diğer yandan yerel tasarım ve mühendislik becerilerinin gelişmesi yol açtı.
Fakat başlıca Çinli otomobil markalarının logolarına baktığımızda, yabancı logolarla benzerlik dikkat çekici. Hatta bunun benzerlikten çok, taklit olduğunu söylemek daha doğru.
Acura ile Changan; Cadillac ile Emgrand; Mazda ile Haima; Bentley ile Riich; Toyota ile Xiali; Alfa Romea ile Englon...
Örnekler daha da uzayabilir. Fakat her bir örnekte, Çin'in inovasyon yerine, imitasyonu tercih ettiğini görüyoruz.
ABD, Çin hükümetinin otomotiv sektörüne verdiği teşviklere tepkili; fakat fikri haklar konusunda net bir tepkisi yok.
Peki Çin gerçekten imitasyonu mu tercih ediyor? İnovasyon yolunda attığı adımlar var mı?
Zaman imitasyon zamanı
Ohio State University Yönetim ve İnsan Kaynakları Profesörü Oded Shenkar'a göre, özellikle teknoloji sektöründe inovasyona değil, fakat imitasyona dayalı çok sayıda başarı örneği mevcut.
Şaşırtıcı ama Facebook bunlardan birisi. Apple ise bir diğeri.
Shenkar, akıllı şirketlerin güç elde etmek için imitasyondan nasıl yararlandıklarını anlattığı "Copycats: How Smart Companies Use Imitation to Gain a Strategic Edge" isimli kitabında, Mark Zuckerberg'in ve Steve Jobs'un büyük birer taklitçi olduğunu söylüyor.
Sosyal ağ kavramını Zuckerberg yaratmadı. Friendster 2002 yılında MySpace'i; 2003 yılında ise LinkedIn'i başlattı. Facebook ise 2004 yılında ortaya çıktı.
Aynı durum Apple için de geçerli. Shenkar'a göre Stece Jobs, Macintosh'taki kullanıcı arayüz kavramı ile ilk olarak 1979 yıllında Xerox PARC'ta tanıştı.
Shenkar bu yorumları yaparken, Zuckerberg ya da Jobs'u eleştirmiyor; tam tersine onların bu özellikleri övüyor; imitasyonun çoğu zaman başarının temel anahtarı olduğunu söylüyor.
Hatta bugüne dair şu yorumlarda bile bulunuyor: "İmitasyon, insanlığın gelişiminde her zaman çok önemli oldu; bugün ise her zamankinden daha önemli; çünkü yapması çok daha ucuz ve kolay. İş dünyasına göre imitasyon, yenilikçi olamayan insanların başvurduğu bir yöntem. Fakat diğer tüm akademik çevrelerde, imitasyonun akıl gerektiren bir beceri olduğuna inanılır. Ne yazık ki iş dünyasında inovasyon dinine saplandık kaldık."
İmitasyon tarafını seçen Çin otomobil markaları ne derece başarılı?
Çin Binek Otomobil Derneği istatistiklerine göre, en büyük 21 yerel otomobil üreticisinin 2011 yılı satışları 3.94 milyon adet olarak gerçekleşti. Bu oran 2010 yılına göre yüzde 2 daha yüksek.
Çin Otomobil Üreticileri Birliği'nin verileri ise, geçen yıl ülkede tüm kategorilerde 18,51 milyon araç satıldığını; binek otomobil satışlarının, geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 5,2 artarak 14,5 milyona ulaştığını ortaya koyuyor. Avrupa'da ise otomobil satışları 2011 Ocak-Eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 0,8 daralarak 10 milyon 461 bin 138 adete geriledi.
Batılı tasarım şirketleri için büyük bir pazar
Bu arada bağımsız otomobil tasarım ve AR-Ge şirketleri de fırsattan istifade Çin pazarına yöneliyorlar. China Daily'de yer alan bir habere göre, 17 yerel ve uluslararası otomotiv tasarım ve Ar-Ge şirketi geçtiğimiz mayıs ayında, Çinli yerel otomobil üreticileri ile anlaşma imzaladı.
Şangay'ın kuzey batı bölgesinde yer alan Anting'de kurulacak olan tasarım merkezine yaklaşık 237 milyon dolar yatırım yapılacak. 150 tasarım şirketinin yer alacağı 12 hektarlık alanın 2013 sonunda tamamlanması planlanıyor. Merkezde yer alacak şirketler, yerel üreticilerin en zayıf olduğu tasarım konusuna odaklanacaklar. Bu sayede, yerel ve yabancı markalar arasındaki uçurumun da kapatılması hedefleniyor. Merkeze gelecek ilk şirketlerden birisi İtalyan otomobil tasarım şirketi Pininfarina. Şirket Ferrari ve Alfa Romeo için tasarımlar gerçekleştiriyor. Pininfarina aynı zamanda Çinli otomobil üreticileri ile işbirliği yapan ilk batılı tasarım markası olma özelliğine sahip. Hatta şirketin CEO'su Pietro Angori, 2012 sonuna kadar Çin'in en büyük pazarları olacağını ifade ediyor.
Çin otomotiv sektörü şu an için taklitçi bir görünüme sahip olsa da, ülkenin bu imajı değiştirmek için hızla hareket ettiği ortada.
Tekrar Shenkar'ın sözlerini hatırlayacak olursak:
"İmitasyoncular doğru hareket ettiklerinde, ilklerden daha başarılı olabiliyorlar. Çünkü ilklerin yanlışlarını görüyorlar, onlardan ders alıyorlar. Hızla imitasyon çağına giriyoruz."