Türk Çin İpekyolu Yolu Ekonomik ve Kültürel İşbirliği Derneği (TÜÇİDER) Çin'e 20 kişilik bir işa-damı heyetiyle iş ve kültürel işbirliği seyahati düzenlediğini ve ilk olarak Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin Başkenti Urumçi'ye gidildiğini önceki yazılarımda belirtmiştim.
Urumçi, Çin'in Kuzeydoğusu'nda yer alan, Sincan - Uygur Özerk Bölgesi'nin başkentidir. 22 mil-yon nüfuslu bir özerk bölgedir. 10 bin 989 km²'lik alanı ile Çin Halk Cumhuriyeti topraklarının altıda birini oluşturuyor. Moğolistan, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ile sınır komşusu olmakla birlikte, Çin'in batıya açılan en önemli güzergâhı olarak kendini gösteriyor. Jeografik konumu itibari ile avantajlarını en iyi şekilde değerlendiren Sincan-Uygur Özerk Bölgesi, senelik ortalama 2 bin 600 ila 3 bin 400 saat arasında aldığı güneş ile Çin'in en çok güneş alan bölgesi oluyor. Fotovoltatik (PV) üretiminde ve geliştirilmesinde bir numara olan bölge, iklimsel koşullarını en iyi şekilde değerlendiriyor.
Dağlık kesimleri dolayısı ile rüzgâr enerjisine yatırımı da çok cazip hale gelen bölgede, 20 se-neyi aşkın bir süredir rüzgar enerjisi üreterek Çin'deki 9 rüzgar enerjisi üreten bölgenin, 5'ini geliştirmiştir. Geniş rüzgâr çiftlikleri ve uygun iklimi ile yerli ve yabancı birçok rüzgâr enerjisi yatırımlarını çeken bölge, 2020 yılına kadar 10 milyon KW enerji üretme hedefleniyor.
Her dağ ve vadinin değerli madenler, mineraller ve değerli taşlar bulundurduğu bölgesi, altın ve yeşim taşının krallığı olarak da biliniyor. 138 farklı çeşit mineralleri ve geniş petrol, doğal gaz ve kömür rezervleri ile bölge ilgi çekiyor.
Karasal iklim hakim. Nem yok. Taksilerin ön koltuğuna bayanlar oturuyor. Taksinin korsanı da mevcut. Özel hastaneler var. Kişiler özel hastaneye gittiğinde sadece 120 Yuan devlet tarafından ödeniyor. Geri kalanı kişi kendi ödüyor. Enflasyon %7 ler civarında. Tüm caddeler çok geniş. Çizgili ve temiz. Otobanlar var. Oto fiyatları gittikçe düşüyor. Her marka otomobil görmek mümkün.
Gecekondu bölgeleri yıkılmış ve zenginler villalar yapmışlar. 1 dolar karşılığı 6.43 yuan. Kahvaltılarda peynir süt zeytin yok. Yemekler çok çeşitli ama sosları ağır. Uygur yemekleri bizimkilere benziyor. Şişkebap ve Uygur Böreği ile pilavı lezzetli. Acı kullanılıyor. Limon yok. Yabancı mağazalar ve restoranlar mevcut.
Urumçi Ticaret Odası ziyareti yapıldı. İki ülke heyetleri arasında görüşmeler gerçekleştirildi. Urumçi Ticaret Odası Başkanı Wang Kelin-Yardımcısı-Genel Sekreter-Fuar Organizasyon Başkanı-Dış İlişkiler Başkanı-Haberleşme Organizatörü ve diğer yetkililer Çin heyetini teşkil etti.
Bay Wang konuşmasında şunlara dikkat çekti: "ÖBölgemiz Çin coğrafi bölgesinin 1/6'sını oluşturmaktadır. 8 ülke ile 5 bin 700 Km sınırımız bulunmaktadır. 17 gümrük müdürlüğümüz bulunmaktadır. Dış ticaret hacmimiz yüksektir. Türkiye ile ticaret hacmimiz dış ticaretimizin 1/10 kadardır. Türkiye ile tarihi-gelenek ve kültür açısından ortak noktalarımız vardır. Türkiye'nin tarihi bizi etkiliyor. İpek Yolu bizi birbirimize bağlıyor. Bu yolu birlikte canlandıralım. Odamız TÜÇİDER ile işbirliği yapmaya hazırdır. Anlaşmalarımızı yaptık. Gelişim için zemin mevcuttur. Şirketlerimiz arasında köprü olmak istiyoruz. Karşılıklı çalışma formları düzenleyelim."
Toplantıdan sonra karşılıklı plaketler verildi. Öğle saatlerinde bir müzik çalındı ve koridorlarda insanlar çıkıp kültür-fizik hareketleri yapmaya başladı. Bunun geleneksel olarak yapıldığı belirtil-di.
Lüks bir otelde heyetimize öğle yemeği verildi. Ördek ciğeri, Pekin Ördeği, balık, karides, kuzu tandır, sebze yemekleri, türlü türlü mantılar, şiş kebap vs. bol bol masaya geldi. Masa üzerinde camdan döner bir yuvarlak masa üzerine yemekler konuluyor ve herkes çubukla bu yemekleri tabağına alıp çubukla yiyor. Heyetimizin çoğunluğu çatal kaşık kullandı. Esasen; bizim buradaki bir restoranda nasıl ki çubuk bulunmuyorsa Çin'de de çatal bıçak bulunmuyor. Bizim için özel olarak çatal bıçak sofraya konuldu.
Her zaman sıcak çay içiliyor. Siyah çay var ama genelde çok çeşitli yeşil çaylar içiliyor. İçki öğle veya akşam fark etmeksizin yemeklerin yanında ikram ediliyor. Heyetimizde içen de içmeyen de var. Karşılıklı konuşmalarla ritüellerle içiliyor. Karşılıklı iyi niyet ve iş görüşmeleri yapıldı, akşam onurumuza resepsiyon verildi. Benzer konuşmalar orada da tekrarlandı.
Sincan'da Türk Sanayi Bölgesi
29/08/2012 tarihinde Sincan Ticaret Bakanlığı'na heyet olarak gidildi. Kalabalık Çin heyetinin Başkanlığını Bakan Yardımcısı yaptı.
Aynı zamanda Dış Yatırımlar Derneği Başkanı olan Bakan Yardımcısı He Yming şunları söyledi; "ÖTÜÇİDER ziyaretinden aşırı derecede memnun oldum. İlişkilerimiz çok hızlı gelişiyor. Nisan ayında Türkiye Başbakanı Recep Tayip Erdoğan'ı biz karşıladık. Uluslararası nitelikteki 2. EuroAsia Fuarı'nı biz yapıyoruz. İki ülke liderleri sayesinde Türk Sanayi Bölgesi Urumçi'de açıldı. Şu sıralar fuar nedeniyle çok aşırı yoğunluk var. Ama TUÇİ-DER'e özel önem atfediyoruz. Türkiye ile ticaret hacmimiz geçen yıl %56 artmıştır. Türkiye ile yatırıma önem veriyoruz. Türk Sanayi Bölgesi'nden sorumlu bir Daire Başkanı görevlendirdim. Bu bölgeye dikkat çekiyorum. Türk mallarına bölgemiz sıcak bakıyor. Kültürel benzerliklerimiz var. Orta Asya ile ortak noktalarımız var. Türk mallarının maliyeti yüksektir. Burada hammadde enerji ve işgücü bakımından tekstil-gıda konusunda sizlere avantajlar sunuyoruz. Burada üretim yapınız. Türk kalitesi ile yapılacak üretim çevre ülkelere satılabilir. Türkiye bu durumu onayladı. Türkiye ile ticaret hacmimiz az ama her yıl yükseliyor. 10 şirketiniz direk yatırımcıdır. Bunlardan dördü Çinlilerle ortaktır. Gıda, halı, tekstil, hazır giyim ithalat ihracatı var. Otelcilik de yapılıyor. Şirket kurma ve hizmetler konusunda yardım ederiz. Petrol ve bilgisayar konularında da işbirliği yapabiliriz. Türk meyvesuları bölgemizde çok iyi tutuluyor.."
Çin petrolünün yüzde 40'ı Sincan'da üretiliyor
Nakliye Derneği'nin de bağlı olduğu Daire Başkanı Lu Bo da konuşmasında; "ÖTürkiye'den deri-pamuk-halı-mermer-kuruyemiş-zeytinyağı-şeker-meyve suyu ithal ediyoruz. Aynı zamanda Türkiye'ye pamuk da satıyoruz. Kaşgar'da çok pamuk var. Domates salçası üretimimiz Çin'in %40'ını oluşturuyor. Uluslararası Demiryolu Proje'miz devam etmektedir. Gerçekleştiğinde maliyetler düşer. Çin'in petrol üretiminin %40'ı bölgemizde yapılıyor. 18 çeşit maden çıkarıyoruz. Tarihi değerlerimiz ve doğal zenginliklerimiz çoktur. Rüzgar enerjisinde ilerideyiz. Türkiye'de yatırım yapmayı Çin Devleti teşvik ediyor. Faizsiz kredi ve hibe yardımları vardır.."
Aynı gün pamuk üretim fabrikası gezildi. Renkli pamuk organik olarak üretiliyor ve bu pamuktan giysiler imal ediliyor. Dolayısıyla boyar maddeler kullanılmıyor. Pamuğun sıklık ve yoğunluk derecesine göre giysilere renk kazandırılmış oluyor. Örneğin yatak odası takımı 750 dolar, çorap 5 dolar. Dünyada tek fabrika olduğu söylendi. Sincan Bölgesi'nde çok miktarda pamuk üretiliyor.
Gezilen fabrika devlet malı, fabrika müdürü ve heyeti bizi ağırladı ve konuşma yaptı. Burada kullanılan teknolojinin üst düzey olduğu belirtildi. Uluslararası kuruluşlardan çevre dostu ödülü alınmış. Heyetimizi temsilen ben konuşma yaptım. Çok çeşitli yemekler güzel bir servis eşliğinde heyetimize sunuldu.
Akşama doğru iki Uygur eşliğinde şehir turu yapıldı. Uygur Müzesi'nde dikkat çekici eserler mev-cuttur. Özellikle 3 bin yıllık cesetler büyük ilgi gördü. Devamında şehrin en yüksek tepesi olan Kızıldağ gezildi. Burada Türbe var. Kilit asılıp dilek dileniyor. Cumhurbaşkanımız Abdullah Gül'de buraya gelmiş ve kilit asmış.
Burada yazıma nokta koyuyorum. Ancak; İlginç ve Türk şirketlerini yakından ilgilendiren izlenimleri ve teknik verileri sizlerle paylaşmaya devam edeceğim.