Çiftçilerin yüzde 99’unun bir sorunu var, en önemlisi yüzde 97 ile girdi pahalılığı.
Mor ve Ötesi’nin dediği gibi:
“Bir derdim var, artık tutamam içimde Gitsem nereye kadar Kalsam neye yarar Hiç anlatamam, hiç anlamadılar.” “Türkiye Tarımsal Görünüm Saha Araştırma Raporu” yayınlandı. Bunca destek/ilgi/bilgiye rağmen genç çiftçi oranı hala yüzde 14. Nerede sosyal medya çiftçileri, selfiye genç çiftçi lazım. Üretici maliyet problemleriyle boğuşmaktan aklını üretime, verimliliğe, kaliteye veremiyor. Şairin dediği gibi acaba çiftçi anlaşılamıyor mu, bunca emeğe, desteğe rağmen? Araştırmaya göre çiftçilerin yüzde 76’sının farklı bir işten geliri var. Aynı zamanda “esnaf, mühendis, muhtar, EYT’li.” Allah daha çok versin.
Çiftçilerin yüzde 59’u üretim için banka kredisi kullanıyor. Çiftçilerin sadece yüzde 6’sı makine ekipmanım yetersiz demesine rağmen, kredilerin yüzde 67’si traktör ve makine için kullanılıyor. Ziraat Bankası Tarım Ekosistem Buluşmasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan “sübvansiyonlu kredilerin yüzde 69’unun faizini devlet ödüyor demişti.” Mevzu manidar. Geçtiğimiz yıl satılan 80 bin adet traktörün km’sine bakılsın çoğu bahçede iki tur atmamıştır, hala gıcır gıcır. Dronların akibeti benzer. Memleketin ticari etiği Ali Cengiz oyunlarına endeksli ne yana dönsek “al gülüm ver gülüm.”
“Ziraat Bankası Tarım Ekosistem Buluşmasında” aynı oturumu paylaştığım Endüstri Mühendisi çiftçi Müfit Çağlayan’ın lojistikteki israfı önlemeye yönelik startup projesini dinledim. YÜKMOBİL aplikasyonu hasat döneminde boş dönen kamyonların dolmasını sağlıyor. Kamyon sahiplerini, depoları, yük sağlayıcıları birbirine bağlıyor. Tarım ekosisteminin genç akılları; verim artırıcı, israf azaltıcı projelerle sisteme can katıyor.
Tarım Ekosistem buluşması tarımın kamu/ özel/STK gibi tüm paydaşlarını, bilge çiftçileri, tarımın geleceği gençleri bir araya getirdi. Türkiye’nin dört bir tarafından gelen gençler, döngüsel tarım, biyoteknoloji gibi yenilikçi alanlardaki yatırımlarını paylaştılar. Tarımın bitip bitmediği tartışıladursun gördüklerimiz tarımın “dinamik/ fırsatlarla dolu” bir olduğunu tekrar kanıtladı.
“Faizler/iklim değişikliği/artan girdi maliyetleri” nedeniyle ABD’de; traktör talebi düştü. Pek çok traktör markası üretimi kıstı, satış hedefini azalttı. Sadece traktör fabrikaları değil hayvan çiftlikleri de sürülerini azaltıyor. ABD’de 1948’den beri ilk defa buzağı sayısı yüzde 2 azaldı.
Gezegenin kaderi karbonsuzlaştırma politikalarına bağlı. 2010’dan beri güneş enerjisi ve lityum pillerin maliyeti yüzde 85, rüzgâr enerjisi maliyeti yüzde 55 düştü. Uluslararası Enerji Ajansı “güneş enerjisi yakında gezegenin en ucuz enerjisi olacak” diyor. Carbon Tracker’ın hazırladığı bir rapora göre; “nüfusun yüzde 90’ı yenilenebilir enerjinin üretilebileceği yerlerde yaşıyor.” Yakın bir gelecekte benzin istasyonlarında “benzinde büyük promosyon” afişlerini görebiliriz. 2023’te yeşil enerjiye yapılan yatırım, fosil yakıtlara yapılanı ilk defa geçti.
Alabama ve Florida, kültür etin; hayvancılığa tehdit oluşturması ve “küresel seçkinlerin gıda fantazisi” olarak niteleyerek kültür et satışına yasak getirdi. FDA 2023’te kültür et satışına onay vermişti. Kültür et şirketi Upside Foods yasağın kaldırılması için imza kampanyası başlattı. ABD alternatif gıdalar konusunda küresel lider olmak için kolları sıvamışken gelen yasaklar bilimin motivasyon ve finansmanını sekteye uğratıyor.
Dünya mevzunun etik, ekonomik, biyopolitik her yönünü tartışırken Türkiye konu hakkında “rezalet” manşetini atıyor. ABD Temsilciler Meclisi “gıda yardımı azaltımı ve iklim dostu tarım uygulamaları finansmanının azaltılmasına yönelik maddelerin bulunduğu” Çiftlik Yasa Tasarısını yayınlandı.
Yasa teklifi bugün Temsilciler Meclisi Tarım Komitesinde görüşülecek. Ezcümle; dünya ekonomisinin önünde çetrefilli sorular olsa da, türümüz kıyamet yorgunluğu yaşasa da “insanlık bahçesine hala, umut/merak/bilim” ekebiliriz. Zira; Malthus yaşasaydı bilimin, teknolojinin önünde eğilir, bilimle yoğrulan gıdaların her türden nüfus artışını besleyebileceğini söylerdi.