Çevresel, sosyal, ekonomik sürdürülebilirlik için “kültür şart”. Sürdürülebilir kalkınma için kültürün önemini daha önce de yazmıştım. BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları belirlenirken kültüre adanmış bir ana amacın eklenmesi için birçok küresel ağ kampanya yaptı. Her ne kadar 17 küresel amaçtan biri kültüre adanmış olmasa da, aslında her amaç alt amaçları ile kültür ile bağlantılanıyor.
Örneğin Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları 11 Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar, kültürel varlıklarımızın korunmasına değiniyor. Ana amaç “şehirleri ve insan yerleşimlerini kapsayıcı, güvenli, dayanıklı ve sürdürülebilir kılmak. Bu amaca bağlı 4 numaralı alt amaç ise, “Dünyanın kültürel ve doğal mirasının korunması ve gözetilmesi çabalarının artırılmasını” öneriyor.
Çabaların artılmasını ne anlama geldiğini ise şöyle açıklıyor: Mirasın türüne göre (kültürel, doğal, karışık ve Dünya Miras Merkezi seçilmesi), hükümetin seviyesine (ulusal, bölgesel ve yerel/belediye), harcama tipine göre (işletme harcamaları/yatırım) ve özel fon tipine göre (bağışlar, özel ve kar amacı gütmeyen sektör ve sponsorluk) tüm kültürel ve doğal mirasın korunması ve muhafazası, korumada kişi başına yapılan toplam harcama (kamu ve özel)
Doğa, kültür, insan arasındaki yaşamsal uyumun savunucusu ÇEKÜL Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı Genel Sekreteri Ilgın Sözen Podcast konuğum oldu.
ÇEKÜL Vakfı’nın çevresel ve sosyal sürdürülebilirlik dengesi için yaptığı çalışmaları konuştuk.
ÇEKÜL Vakfı, kültürel dokunun korunarak geleceğe aktarılması için koruma amaçlı kent planları hazırlanması, tarihi mahallelerin, geleneksel çarşıların korunması, sivil mimari örneklerinin restore edilerek yeni işlevler kazanması, kent meydanlarının yeniden canlanması, kent müzeleri ve arşivlerinin kurulması için çalışıyor.
1990’ların başında 7 Bölge 7 Kent Projesi kapsamında Türkiye’nin tarihi ve kültürel mirasının korunup yaşatılması için önemli bir girişim başlattı. Proje Kemaliye, Midyat, Talas, Kastamonu, Akseki, Birgi ve Mudanya’da uygulanarak zamanla Kendini Koruyan Kentler Programı’na dönüştü ve Anadolu’daki kimlikli kentleri kapsadı
Vakıf İzmir Ödeniş Birgi’de yerel yönetimler ve sivil örgütlerle geliştirdiği ortak çalışmalarla kültürel mirasın korunmasını sağladı. Birgi, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesine girdi ve Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü 2022 En İyi Turizm Köyleri Listesinde yer aldı.
34 yıl önce ilk adımlarını Anadolu projeleri ile atan ÇEKÜL bugün yapay zekâ projesi ile çevre ve kültür mirasımızı geleceğe taşımaya devam ediyor.
Peki, yapay zekâ ile çevre ve kültür değerlerimiz nasıl korunabilir? Sözen, vakfın 34 yıllık bilgi birikimini ve arşivlerini yapay zekâ uygulamasına taşıyacaklarını söyledi. “Yaklaşık 6 milyon görselimiz var. Tüm kaynaklarımızı öncelikle gençler olmak üzere tüm araştırmacılara ve proje geliştirmek isteyenlere yapay zekâ teknolojisi ile açıyoruz. ÇEKÜLGTP bir yol gösterici olacak” dedi.
ÇEKÜL’ün ayrı bir değeri var benim için. Her yıl 21 Haziran günü, babam Galip Dede için 7 Ağaç Ormanları›na ağaç dikiyorum. Çünkü; doğa ve kültürle varız. Siz de cekuldukkan.org adresine mutlaka uğrayın.
* Ilgın Sözen ile sohbetimizi dinlemek için: Sürdürülebilir Yaşam Okulu Podcast #078