Ekonomi Bakanı Sayın Zafer Çağlayan önceki gün 2011 yılında cep telefonu ithaline 1.7 milyar dolar ödendiğini belirtti.
Sayın Çağlayan cari açığın ithalattaki patlamadan ortaya çıktığını anlatıyor. İthal edilen malların içeride üretilmesini istiyor.
Sayın Çağlayan hem bakan hem ekonomiden sorumlu. Bu konuşmayı yaparken Türkiye'de ithal ikamesi sağlayan sanayi kuruluşlarının neden yaşayamadığını unutmuş görünüyor.
İki örnek vereceğim. Pancar Motor'un motoru ve Raks'ın cep telefonu.
İzmir'deki 45 yıllık Raks firması 2000 yılında 14 ayrı model cep telefonu üreterek piyasaya sürdü. O yıllar dünyada cep telefonu piyasası bu kadar büyümemişti. 1998 krizinde oluşan 150 milyon dolar kredi yüküne çare bulamayan Raks kapandı. Fabrikası icra yolu ile satıldı. 12 Yıl önce cep telefonu yaparken şimdi yapamaz olduk.
Raks Türkiye ve Avrupa'da birinci, Dünyada ikinci büyüklükte bir tesis idi. Türkiye'nin ilk manyetik Bandı, Türkiye'nin ilk CD Rom'unu üretti. Raks Ev Aletleri bölümü mutfak robotlarını ve birçok küçük ev aletini üretiyordu...
1993 yılında halka açılan Raks, 1995 yılında ise ABD'nin teknoloji şirketlerinin ağırlıklı olduğu Nasdaq Borsası'na kote olmuş ilk Türk şirketi unvanını almıştı. Özellikle kaset üretiminde önemli yatırımlara imza atarak hem iç hem de dış piyasalarda önemli bir noktaya gelen ve 55 ülkeye ihracat yapan Raks, dünyada da ikinci büyük Oyuncu olmuştu.
1999 yılına geldiğinde bir yandan Asya ve Rusya krizi ile Marmara depreminin yarattığı daralma diğer yandan da teknolojideki hızlı değişim sonucu kaset talebinin azalması çöküş sürecini başlattı. Elektronik sektöründe kasetin yerini CD alırken teknolojisi geri kalan Raks, 2000 yılında ise ilk yerli cep telefonunu üreterek piyasaya sürdü. 14 model cep telefonu geliştiren Raks, son olarak görüntülü cep telefonu üretimine hazırlanırken uzun yıllardır yaşadığı ekonomik darboğazı aşamadı.
Bankalar ve çalışanlarına olan 150 milyon dolarlık borcunu ödeyemez hale gelince üretimini durdurdu.
2000'lerde şirketin genel müdürü olan Nedim Aysan, Raks'ı şöyle anlatıyordu: "1998'de Rusya'yı da etkileyen ekonomik krizle birlikte biz de darboğaza girdik. Bankalardan kredi aldık, kredilerin faizleri yüzde 200'den jet hızıyla yüzde 320'ye çıktı. Yılda 150 milyon dolarlık ihracat yapan şirket, teminatlarına rağmen haciz işlemleriyle karşı karşıya kaldı. Hisse satışlarımız dibe vurdu."
Manisa Organize Sanayi Bölgesi'nde bulunan 2 bin 700 kişinin çalıştığı 35 bin 340 metrekare üzerine kurulu fabrika ve içindeki makineleri haraç mezat satıldı.
Gelelim Pancar Motor'aÖ Pancar Motor fabrikasını Erbakan kurdu. Bugüne kadar tesislerinde Türk tipi 600 bin dolayında motor üretildi. Bu motorların yüzde 80'ini tarlalarda çiftçiler kullanıyor. Bu motorlarla tarlalar sulanıyor. Ucuna 2 tekerlek takılan pancar motor ile tarlalar çapalanıyor. Hatta bu motorlarla uyduruk römork çekicileri yapılıyor.
Necmettin Erbakan, 1956 yılında Türkiye'de ilk yerli motoru imal edecek olan, 200 ortaklı Gümüş Motor AŞ'yi kurdu. Erbakan da böyle bir fabrika kurma fikri Almanya'da çalışmaları esnasında, Türkiye Zirai Donatım Kurumu'nun sipariş verdiği motorları görünce iyice uyanmıştı.
Daha sonra Pancar Kooperatifleri Birliği'nin yönetimine geçen ve Pancar Motor adı altında çalışan fabrikanın temelini 1 Temmuz 1956'da attı. Gümüş Motor fabrikasında seri imalat 1 Mart 1960 tarihinde başladı. 1960 yılında Ankara'da yapılan Sanayi Kongresi'nde Gümüş Motor'un yaptığı imalatları sunan Erbakan "Yeni hedef otomobillerin Türkiye'de yapılmasıdır" fikrini ortaya attı. Fabrikanın adı 1964 yılında sermayedarların değişmesi ile Pancar Motor oldu. Ancak fabrika için ilk zorlu süreç 2001 krizi sonrası başladı. İlk krizi atlatan Pancar Motor asıl krizi 2009 sonrası yaşadı. Şirket yönetimi fabrikanın batmasına karşı çeşitli tedbirler alarak ayakta tutmaya çalıştı. Fabrikada üretim geçen kasım ayı ortasında durdu.
Pancar Motor, Çin'in çok ucuz ürünlerle Türkiye pazarına girmesinden sonra zor günler yaşamaya başladı. Pancar Motor'un ürettiği dizel motorların dayanıklı olmasına, kullanıcıların bu ürünü beğenmesine rağmen fiyatının Çin mallarının üzerinde olması, talebin düşmesine neden oldu.
Küçük ve Orta Büyüklükte İşletmeler Derneği (KOBİDER) Başkanı Özgenç, "ABD'de devlet 'General Motors' firmasını yaşatmak için 52 milyar dolar destek verdi. Bizde devlet Türkiye'nin ilk dizel motor fabrikası 'Pancar Motor' fabrikasının kapanmasını önlemek için 7 milyarlık borcuna bir formül bulamadı" diyor.
Ekonomik konjonktür nedeniyle firmalar sarsılabilir. Teknolojiyi yenileyemedikleri için, kötü yönetildikleri için firmalar sarsılabilir. Ama yatırımlar bu ülkenin yatırımıdır.
Bu yatırımların yok olup gitmesine kamu sorumluları seyirci kalamaz.
Bu tür yatırımların sayısı artacak yerde kurulanlar devreden çıkar ise cari açık küçülmez. Büyür.