Geçtiğimiz günlerde İstanbul'da tekstil ve konfeksiyon işleriyle uğraşan bir gurupla birlikte oldum.
Sohbette, sektördeki üretimden, kalifiye eleman sıkıntısından, kayıtdışı (merdiven altı) çalışanlarla rekabette zorlanmalardan başladık, iç ve dış piyasalarda yaşananları ve geleceğe ilişkin olası gelişmelere kadar uzandık.
Konuşmanın sonunda özellikle piyasalarda çeklerle ilgili yaşadıkları sorunları mutlaka yazmamı istediler.
Ben de hem dile getirmemi istediklerini, hem de yeni Çek Yasası'nın olumlu ve olumsuz yönlerini araştırarak sizlerle paylaşmak istedim.
Gurubun ortaklaşa dile getirdiği "Ürettiğinizi satmışsınız alacağınızı tahsil edemiyorsunuz. Sizin de aldığınız malzemeler için ödeme yapmak zorunda olduğunuz kişi veya şirketler var. Ve siz de onlara ödeme yapmakta zorlanıyorsunuz. İtibarınızı ve işinizi yitirmek istemiyorsunuz. Karşınıza iki yol çıkıyor. Birincisi, kendi öz kaynaklarınızdan karşılamak için varsa üçbeş kuruş kalmış birikiminizden ödüyorsunuz o da yoksa gayrimenkulünüzü satmak zorunda kalıyorsunuz.
İkinci yol ise işlerinizi küçültme yolunu seçiyorsunuz. Bu sorunlar sadece tekstilde, konfeksiyonda değil tüm sektörlerde yaşanıyor. Yeni yasayla çeklerini ödemeyenler mağdur sayıldı. İyi de bir de çek alacaklılarını düşünün bugün onlar daha çok mağdur durumdalar,piyasalarda güven kalmadı, ticaret yapmakta zorlanılıyor, güvenilir çek almak, vermek hemen hemen nerdeyse bitti..." endişeler ve sıkıntılar özetle bunlar.
Eski Çek Yasası gerçekten namuslu ve iyi niyetli binlerce kişiyi, işletmeyi mağdur ediyordu.
Mutlaka yasada yeni bir düzenleme yapılmalıydı. Hükümetimiz, Para cezasının veya diğer idari yaptırımların uygulanabileceği durumlarda hürriyeti bağlayıcı cezalar verilmemelidir. Taraf olduğumuz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 4 no lu protokolünde yer alan "Hiç kimsenin, borcu dolayısıyla özgürlüğünden yoksun bırakılmayacağı" hükmü gereği,
Belli ağırlıktaki suçlar bakımından hürriyeti bağlayıcı cezaya değil, para cezası, mağduriyetin giderilmesi veya idari yaptırımlar gibi müesseselere başvurulması gerekmektedir.
Borcunu ödeyemeyen kişi hakkında infaz aşamasında hapis cezası uygulanması bu kişinin ticari hayatının ciddi şekilde sarsılmasına veya sona ermesine neden olmakta ve borçlarını ödeyebilme ihtimalini neredeyse ortadan kaldırmaktadır.
Ekonomik suça ekonomik ceza verilmeli.
Karşılıksız çek keşide etme eylemi için çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı şeklinde idari nitelikte bir yaptırım uygulanması daha uygun bir çözüm olacaktır. Gerekçeleriyle hazırlanan yeni Çek Yasası 3 Şubat 2012 de yürürlüğe girdi. İş dünyasının yasadan en temel beklentisi gelişimiş ülkelerdeki gibi çek sisteminin ticarette güvenilir hale getirilmesiydi. Kişisel görüşüm de "Ekonomik suça ekonomik ceza verilmesi"nden yanaydı. Çekte hapis cezasının kaldırılması da kesinlikle doğruydu, ancak çekin güvenirliğinin sağlanmasının yanısıra itibarının da korunması gerekiyordu. Başta TOBB olmak üzere TESK ve işdünyasının temsilcileri yeni yasanın uygulanması sürecinde üyelerinin yaşadıkları sıkıntıları sürekli dile getiriyorlar. Yeni yasanın yürürlüğe girmesiyle uygulanma sürecinin verilerini araştırdığımda gerek birlikte olduğum gurubun, gerekse iş dünyasının dile getirdkleri endişelerin de haklı olduğunu gördüm.
Çek Yasası'nın yürürlüğe girdiği tarihten sonraki süreçte Bankalararası Takas Odaları Merkezi, Bankalararası Takas Odaları'na ibrazında karşılıksız kalan çek adetleri verileri; Sadece bir aylığı geçmiş yılla kıyaslasak bile durumun iç açıcı olmadığı ortada.Verilere göre iyi niyetlerle hazırlanan yeni Çek Yasası'ndan kötü niyetliler yararlanıyor. Çek Yasası sonrası karşılıksız çek sayısında geçmiş yıllara göre artış olduğu görülüyor. Eski yasayla çek mağdurları vardı yeni yasayla onların mağduriyeti giderildi. Bu kez de "Çek alacaklıları"nı mağdur eden bir süreç yaşanıyor..
Hükümetimiz işdünyasını, işletmeleri, esnafı yaşanılan bu zor durumdan kurtaracak çeke itibar kazandırıcı düzenlemeleri en kısa sürede yürürlüğe sokarak çek sistemini ticarette tekrar güvenilir bir araç olarak kullanılır konuma getirmelidir.