Cari dengede eğilim değişmedi, yılın tümünde 36-37 milyar dolar açığa gi

Bir ay kadar önceydi; ilk üç ayın rakamları belli olduğunda yaptığımız analizde yıllık cari işlemler açığının 36-37 milyar dolara gittiğini belirtmiştik. Merkez Bankası geçen hafta içinde nisan verilerini de açıkladı. Nisan ayında 4.4 milyar, ilk dört ayda 14.3 milyar dolar cari açık verdik. Artık yılın üçte birine ilişkin veriler belli ve 2010'un tümüyle ilgili tahmin yapmak biraz daha kolay görünüyor.

2010 programı çerçevesinde yılın tümü için öngörülen 18 milyar dolarlık açığın artık hiçbir anlamı kalmadı; bunu herkes kabul ediyor. Bu düzey aşılacak aşılmasına da, yeni hedef, önümüzdeki günlerde açıklanan orta vadeli programda acaba hangi düzeye çıkarılacak? Bunu yakında göreceğiz.

Açık 36-37 milyarı bulur

Gidişatla ilgili tablo marttan sonra nisanda da aynı yönde oluştu. 2010 yılı cari açığı 36-37 milyar dolara doğru gidiyor.

Bu tahmini yaparken ana dayanak noktamız ekonomideki göreli canlanma eğilimi… Ekonomik canlanmanın tetiklediği ithalat artışı… İthalat artışıyla birlikte gündeme gelen dış ticaret açığındaki büyüme… Ve ticaret açığının sürüklediği cari açık büyümesi…

Bir de tabii ki geçmiş yıllarda ortaya çıkan eğilimler var. 2003-2009 döneminin ilk dört ayındaki cari açıkla, yılın tümündeki açık arasındaki bağ…

İşte bütün bu veriler dikkate alınarak yapılan hesaplama, yıllık bazda çok geniş bir marjda söylersek 35-40 milyar dolar arası bir cari açık oluşacağını gösteriyor. Açığın 36-37 milyar dolar civarında oluşması ise daha makul görünüyor.

Geçmiş yıllardaki seyir

Daha önce olduğu gibi yine son yedi yılın rakamları baktık. İlk dört aydaki açığın yıllık açığa oranının en yüksek olduğu yıl yüzde 51.8 ile 2003. Söz konusu oranın en düşük olduğu yıl ise yüzde 25.5 ile 2009. Bu yılın ilk dört ayındaki 14.3 milyar dolarlık açığın yıllıkta ne oranda pay alacağı tabii ki bilinemez. Ancak, son yedi yılın bize söylediği bir oran var.

Türkiye 2003-2009 dönemini kapsayan yedi yılın ocak-nisan döneminde toplam 65.6 milyar dolar cari açık verdi. Bu yılların tümündeki açık ise 170.6 milyar dolar oldu. Dolayısıyla söz konusu yedi yılın ağırlıklandırılmış ortalamasına göre, ilk dört ayda yılın tümündeki düzeyin yüzde 38'i kadar açık verildi.

Bu yılın ilk dört ayında verilen 14.3 milyar dolarlık açığın da önceki yedi yılın ortalamasında olduğu gibi yılın tümünde verilecek açığın yüzde 38'ini oluşturduğu varsayıldığında 37.5 milyar dolarlık bir açık rakamına ulaşılıyor.

Elbette ekonomide tahminlerin ötesinde bir canlanma yaşanması ya da tam tersine yeniden bir daralma sürecine girilmesi ve buna bağlı olarak ithalat ve dış ticaret açığının mevcut tahminlerden çok farklı bir seyir izlemesi, açığın daha yukarıda ya da aşağıda oluşmasına yol açabilecek. Ancak, ithalattaki artışın her zaman ekonomide yaşanan canlanmaya bire bir bağlı olmadığını da unutmamak gerekiyor. Uluslararası konjonktürdeki sıra dışı gelişmeler yüzünden emtia fiyatlarının, özellikle de ham petrol fiyatlarının ani bir sıçrama göstermesi, tüm tahminlerin yeniden yapılmasına yol açabilecek.  

Yıllık açık 24.6 milyarı buldu

Yıllık cari açık 2008 yılının ağustos ayı sonunda 49.2 milyar dolara ulaşmış, daha sonra inişe geçmişti. Yıllık açık, bir yıl boyunca sürekli düşmüş ve geçen yılın ağustos ayında 15.4 milyar dolara gerilemişti. Daha sonra biraz yatay seyreden ve dalgalanan açık, 12.6 milyar dolarla eylül ayında dip noktaya inmiş ve 2009 yılını yaklaşık 14 milyar dolar düzeyinde kapatmıştı.

Yıllık açık bu yılla birlikte artışa geçti. Geçen yıl sonunda 14 milyar dolar olan açık, ocak sonunda 16.4 milyara, şubat sonunda 18.8 milyara, mart sonunda 21.9 milyara ve nihayet nisan sonunda 24.6 milyara yükseldi. Bir başka ifadeyle yıllık cari açık dört ayda 10.6 milyar dolar yükselmiş oldu.

Grafikteki eğilimin de çok açık biçimde gösterdiği gibi yıllık cari açık mayıs sonunda geçen yılın mayıs ayındaki düzeyi aşacak. Yıllık açık, geçen yılın mayıs ayı sonunda 24.8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmişti.

30 milyarın altı mucize olur

Oluşan bu tabloya rağmen, 2010 yılı açığının 25-30 milyar dolar arasında kalacağına dönük tahmin yapanlar da yok değil. Nisan sonundaki yıllık açığın 25 milyar dolara dayanması gerçeği karşısında yılın tümündeki açığın 30 milyarın altında kalması mucize gibi görülüyor.

Yıllık açığın 30 milyar dolar civarında kalması için ekonominin yılın ikinci yarısında çok hızlı bir duraklamaya girmesi gerekiyor. Böyle bir durum da büyümeye ilişkin olarak dile getirilen ve son haftalarda yüzde 6-7 dolayında yoğunlaşan tahminlerin geçerliliğini yitirmesi anlamına geliyor.