Cari açıktaki artış adeta durdu

En büyük derdimizin, en büyük sorun kaynağımızın değerli Türk Lirası olduğu bir kez daha anlaşıldı. Ama biraz geç mi anladık dersiniz…

Türk Lirası değer yitirdi; ihracat artışı uzun bir aradan sonra ithalat artışının üstüne çıktı. Dış ticarette verdiğimiz devasa açık küçüldü. Dış ticarette ortaya çıkan bu olumlu tablo cari işlemlere yansıdı, açıktaki artış büyük ölçüde hız kesti.

Merkez Bankası'nın dün açıkladığı verilere göre ağustos ayında yaklaşık 4 milyar dolar cari açık verdik. Geçen yılın aynı ayındaki açık 3 milyarın biraz üstündeydi. Ağustos ayındaki açık, geçen yılki düzeyin 940 milyon dolar üstünde gerçekleşti. 940 milyon, bu yıl, geçen yıla göre aylık bazda kaydedilen en düşük artışa işaret ediyor.

Ağustos ayında olumlu bir tablo ortaya çıkmasına, artış hızı çok yavaşlamış olmasına rağmen, yılın ilk sekiz ayındaki açık 54.3 milyar dolar oldu. Yani geçen yılın aynı dönemindeki 26.8 milyar dolarlık açığa göre tam yüzde 103'lük bir artış var.

5.4 milyardan 940 milyona…

2010 yılını 47.7 milyar dolar açıkla kapatmıştık. Yıllıklandırılmış cari açık bu yıl ocakta 3 milyar artışla 50.8 milyara ulaştı. Sonrasında artış hızlandı. Yıllık açık şubatta 3.9 milyar arttı, marttaki artış ise rekor kırarak 5.4 milyar oldu. Nisanda 3.3 milyarda kalan yıllık açıktaki artış, mayısla birlikte yeniden hızlandı. Yıllık cari açık, mayısta 4.9, haziranda 4.2 milyar dolar arttı.

Türk parasının değer yitirmesi, bunun etkisiyle dış ticaret açığındaki göreli daralma, ekonomik aktivitelerdeki yavaşlama cari açıktaki artışı aşağı çekti. Yıllık cari açık temmuzda 1.7 milyar dolar arttı, ağustostaki artış ise 2009'un aralık ayından bu yana ilk kez milyar dolar sınırının altında kalarak 940 milyon dolar oldu. 

Yıllık cari açık, son iki aydaki artış hızı önemli ölçüde yavaşlamış olmakla birlikte ağustos sonunda 75.1 milyar dolara ulaşmış durumda. Yıllık açığın, geçen yılın ağustosunda 32.5, 2009 yılının ağustosunda 13.5 milyar dolar düzeyinde bulunduğunu dikkate alırsak, bu yılki 75.1 milyarın önemi daha kolay anlaşılır.

Hız yavaşladı, ancak…

Son iki aydaki artış hızının belirgin biçimde yavaşlamış olması, cari açığın sürdürülemez boyutlarda bulunduğu gerçeğini değiştirmiyor. Cari açıkla ilgili tahminimizi aylar önce 80 milyar dolar olarak dile getirmiş; ancak, TL'de son dönemde ortaya çıkan değer kaybının ardından bu tahminimizi biraz revize etmiştik. Yıllık bazda 80 milyarın yine de görüleceğini, ancak daha sonra bir miktar gerileme olabileceğini belirtmiştik. Gidişat da bu yönde… Öyle anlaşılıyor ki, 2011 yılını 75-80 milyar dolar arasında bir açıkla kapatacağız. Doğrusu, bu büyüklükte bir açıkta birkaç milyarın da lafı olmaz!

Bu düzeyde bir cari açık, milli gelirin yüzde 10 düzeyinde bir büyüklük demek. Bu oran, kabul edilebilir oranın bir kat fazlası.

Yine birileri çıkıp, "Bu kadar açık vermişiz, ama finanse ediyoruz ya" saçmalığını dile getirecektir, hiç kuşku yok. Zaten bu kadar açık vermemize olanak sağlayacak finansman söz konusu olmadığında, ki önümüzdeki süreç bu yönde işaretler vermektedir, zaten biz bu açığı veremeyeceğiz.

Ya yabancının Türkiye algısı yeniden giriş ve portföy yatırımı yapma yönünde değişecek ve yeni bir döviz girişi dalgası yaşanacak, bu sayede cari açığa devam edeceğiz ya da döviz girmediği için açık veremeyeceğiz, cari açık sorunumuz aşama aşama kendiliğinden hallolacak.

Başka olasılıklar da var kuşkusuz. Portföy yatırımları ya da doğrudan yatırımlar gelecek ve cari açığı illa bu şekilde finanse etmiş olacağız, diye bir kural yok. İhracatımızı artırarak dış ticaret açığımızı önemli ölçüde daraltmak suretiyle de cari açığı aşağı çekebiliriz. Ama bu, bugünden yarına, birkaç yıl içinde olabilecek bir şey değil ki…

Dolayısıyla önümüzdeki yollar belli… Avrupa başta olmak üzere tüm dünyada daralan ve sorunlar yaşayan finans sisteminden Türkiye'ye akan fonlar azalacak ve bu durum otomatik olarak daha az cari açık vermemiz sonucunu doğuracak ya da yeni bir giriş dalgasıyla yine yüksek açıklar vereceğiz. Ama yüksek açık vererek giderken karşımıza bir gün çok kalın bir duvar çıkacağını da hep aklımızda tutacağız.