Yıllık cari açık düzeltilmiş seriye göre, rekor düzeye 76 milyar 855 milyon dolarla 2011 yılının ekim ayında çıktı ve sonrasında gerilemeye başladı. Bu gerileme 15 aydır sürüyor. Bu yılın ocak ayında yıllık bazda 46 milyar 836 milyon dolara inildi.
Ancak, yıllık açıkta ocakta aralık ayına göre yalnızca 99 milyon dolarlık bir gerileme olduğu dikkat çekiyor. Hani neredeyse aralıkla aynı düzeyde bir yıllık açıkla karşı karşıyayız.
Yıllık cari açık rekor düzeye ulaştığı Ekim 2011'den sonraki 14 ayda 29.9 milyar dolar geriledi. Yani, her ay için 2.1 milyar dolarlık bir gerileme söz konusu oldu. İşte bu yıl ocakta ortaya çıkan 99 milyon dolarlık gerileme, önceki 14 ayın her birindeki 2.1 milyar dolarla kıyaslandığında, yavaşlama çok daha çarpıcı bir şekilde ortaya çıkmış oluyor.
Dış ticaret ve cari açık
Cari açıktaki azalmanın yavaşlaması sürpriz değil kuşkusuz. Şimdiye kadar cari açığın hızla geriliyor olmasının altında yatan birincil etken, ticaret açığının gerilemesiydi. Bu da ithalatın az artmasına, hatta kimi dönem gerilemesine, ihracatın ise umulanın üstünde bir artışla seyretmesine bağlı olarak ortaya çıkıyordu.
Ocakta ihracat artışı yavaşladı, ithalat ise tahminlerin üstünde gerçekleşti. İhracat artışını yavaşlatan altındaki duraksamaydı. Türkiye ocak ayında altında yeniden net ithalatçı konuma geçti. Ekonomideki göreli canlanma da ithalatın tahminlerin üstünde gerçekleşmesiyle sonuçlandı.
Dış ticaretteki bu tablo, cari açıktaki gerilemenin hız kesmesi sonucunu doğurdu. Geçen yılın ocak ayında 5.7 milyar dolar olan cari açık, bu yıl 5.6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
5.6 açık, 9.3 giriş
Ocak ayındaki cari açık 5.6 milyar dolar, ama Türkiye'ye giren döviz 9.3 milyar doları buldu. Açıkla giren döviz arasındaki 3.7 milyar dolar döviz rezervine eklendi.
Bu arada, zaman zaman "ahlar vahlar" arasında dile getirilen "Ya cari açığı finanse edemezsek" durumunun geçen yılın ocak ayında oluştuğunu hatırlatalım. Evet, ifademizde bir yanlışlık yok, geçen yıl ocak ayında cari açık kadar döviz girişi sağlayamadık. Ama açık verdik, verebildik; değil mi? Çünkü, dışarıdan döviz girişi az olunca rezerv kullandık.
Bu yılın ocak ayında fazla döviz girişi olduğunu ve 3.7 milyar doların Merkez Bankası rezervine eklendiğini belirttik. Geçen yıl ocakta ise tam tersi söz konusu olmuş ve cari açığın finansmanı Merkez Bankası rezervinden gerçekleştirilen 2.7 milyar dolarlık kullanımla sağlanmıştı.
Ödemeler dengesi revize edildi
Yazımızın ilk cümlesinde cari açıktan söz ederken "düzeltilmiş seriye" göre dedik. TÜİK, geçen ay içinde 2003 yılına kadar geri gitmek suretiyle turizm gelirlerini revize etmişti; Merkez Bankası da bu revizeyi dikkate alarak ödemeler dengesi verilerini yeniden oluşturdu.
Merkez Bankası'nın revize işlemi cari açıkla ilgili. Ancak, cari açık düzeltildiğinde doğal olarak net hata ve noksan kaleminin de düzeltilmesi gerekiyor. İşte bu işlem yapıldı.
TÜİK, kişi başına harcama tutarını hem yabancıların Türkiye'deki harcamaları, hem de Türklerin yurtdışı harcamaları bazında artırmıştı. Yabancıların Türkiye'deki harcamaları; uluslararası yerli ulaşım aracı, paket tur ve GSM dolaşım gelirleri ile marina hizmetlerinden elde edilen gelirlerin turizm gelirlerine eklenmesi yoluyla artırılmıştı. Bu şekilde eklenen tutar 2012 için 5.9 milyar dolardı. Ancak, yerli ulaşım aracı gelirleri ve GSM dolaşım gelirleri, cari işlemler dengesi verilerinde zaten kapsanıyordu. Dolayısıyla yeri değişen bu gelir kalemleri, turizm gelirine eklenmedi.
Turizm giderleri de 2012 için 542.1 milyon dolar arttı. Bu tutarın, cari dengede kapsanmayan kısmı 42.1 milyon dolarlık paket tur geliriydi.
Turizmdeki bu revizyon, cari dengeye 2012 için 2.2 milyar dolarlık bir katkı yapmış oldu.