Cari açıkta umutlar ikinci yarıda

Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, hafta başında iki televizyon kanalında yayımlanan röportajlarında ilk altı aydaki cari açığı 45 milyar dolar civarında beklediklerini söylemişti. Merkez Bankası Başkanı, üç gün sonra açıklanacak cari açık rakamında herhalde yanılmayacaktı; hem zaten anlaşılan haziran ve altı ayın cari açık rakamı pazartesi günü ortaya çıkmıştı da, belki son düzeltmeler, düzenlemeler yapılıyordu. Haziran ayında 7.5 milyar dolar açık verildi, ilk altı ayın açığı da 45 milyar dolar oldu.

Aslında haziran ayı açığı, geçmiş yıl eğilimlerinin dışında yüksek geldi. Biz, bu sütunlarda daha önce haziran ayı açığının 6 milyar dolar civarında gelebileceğini belirtmiştik. Dayanak noktamız da, haziran ayının dış ticaret açığıydı. Biliniyordu ki, haziran aylarında özellikle turizm geliri etkisini ağırlıklı olarak göstermeye başlar ve bu sayede dış ticaret açığının genel olarak yüzde 60'ı kadar bir cari açık ortaya çıkardı. Oysa bu kez dış ticaret açığının yüzde 74'ü kadar bir açık verildi.

Başkan Erdem Başçı, ilk yarıdaki açığı 45 milyar dolar olarak beklediklerini belirttikten sonra, ikinci yarı ve dolayısıyla yılın tümüne ilişkin tahminlerini de açıklamıştı. Bu açıklamadan, yılın ikinci yarısında 25, en fazla 27.5 milyar dolar bir açık beklendiğini, dolayısıyla yılın 70 ya da 72.5 milyar dolarlık açıkla kapatılmasının öngörüldüğünü, 2011 yılı cari açığının GSYH'ye oranının da yüzde 9 olacağını öğrenmiştik.

Açık ikinci yarıda hiç artmayacak

Yıllık cari açık, haziran sonu itibariyle 72.5 milyar dolar düzeyinde bulunuyor. Yani, 2011 sonu için öngörülen rakamla aynı düzeye haziran sonunda gelindi. Bu demektir ki, yılın ikinci yarısındaki cari açık, geçen yılla aynı olacak ve böylece yıllık rakam 2011 sonunda da 72.5 milyar dolarda kalacak.

Rakamlar örtüşüyor, örtüşmek de zorunda zaten. Geçen yılın ikinci yarısında verilen cari açık 27.5 milyar dolardı, bu yıl öngörülen rakam da aynı. Böylece, haziran sonundaki yıllık açık yılsonuna kadar değişmeden aynı kalacak. Elbette aydan aya değişiklikler olacak, ama önemli olan haziran sonu ile yılsonunun aynı düzeyde oluşması…

İlk yarı-ikinci yarı dengesi

Türkiye, son yılların ortalamasına göre yıllık cari açığının yüzde 55'ini ilk yarıda, yüzde 45'ini ikinci yarıda veriyor. Ancak, ekonominin adeta dibe vurduğu 2008 yılında cari açık yılsonuna doğru öyle hızlı daralmıştı ki, ilk yarının payı üçte ikiyi bulmuş, ikinci yarının payı ise üçte bir düzeyinde kalmıştı.

Geçen yıl ise tam tersi yaşanmış, giderek daha çok açık verildiği için toplamda ilk yarının payı yüzde 42, ikinci yarının payı yüzde 58 olmuştu.

Salı günü de yazdık; bu yıl ilk yarıdaki 45 milyar dolarlık açıktan sonra yılın 72.5 milyar dolarla kapanması, ilk yarının payının yüzde 62, ikinci yarının payının yüzde 38 olması demek. Yani, ilk yarı-ikinci yarı dengesi oranları 2008'e çok yakın…

Bu demektir ki, ekonomide ikinci yarıda çok ciddi bir daralma bekleniyor. Daha az ithalat yapılacak, daha az üretim gerçekleştirilecek. Yani ekonomi, soğumanın ötesinde daralacak.

Türk parasının değerinde ortaya çıkan gerileme ihracatı artırabilecek, ithalatı yavaşlatabilecek; bu, kuşkusuz dış ticaret dengesi açısından bir avantaj yaratacak…

Ancak, toplam ihracatımızın yarısını gerçekleştirmekte olduğumuz AB'de işler daha da bozulursa, TL'nin değer yitirmesinden ihracata gelebilecek olumlu katkı, büyük ölçüde ortadan kalkacak.

Haziran ayları ortalamasında yüzde 60 dolayında bulunan cari açık/ticaret açığı dengesinin bu yıl yüzde 74'e çıkması, döviz gelirlerinde bir sıkıntıya işarettir, bu durumun hazirandan sonra da sürmesi cari açığa ilişkin tahminlerin tutmaması sonucunu doğurabilir.