Cari açık (döviz açığı) bizim önemli sorunumuzu teşkil ediyordu.
Cari açık, ithalata bağlı olarak devamlı artıyordu. İthalatın artışının arkasında tüketim malları ithalatından çok, yatırım ve üretimin ithalat harcamaları vardı.
- Cari açık (döviz açığı) büyüyordu ama biz açığın finansmanında sorun ile karşılaşmıyorduk. Sıcak para girişi ile açık finanse ediliyordu.
- Fakat açığın büyümesi ülkenin vitrin görünümünü bozuyordu. Açık milli gelirin yüzde 10'unu aşmıştı ki bu Türkiye'yi başka ülkeler gözünde riskli ülke konumuna getiriyordu.
Ankara, döviz fiyatları biraz artınca açığın küçüleceğini umdu. Olmadı. Bunun üzerine büyümede frene basıldı. Sıkı para politikası ile talep frenlendi. İthalat azaltıldı.
Mayıs ayı cari açık rakamları, Ankara'nın cari açığı küçültmeye dönük politikasının başarılı olduğunu gösteriyor.
Mayıs ayında cari açık 5.8 milyar dolar olarak gerçekleşti. En iyimserler bile mayısta açığın 6 milyar doların altına düşmesini beklemiyordu.
Ocak-mayıs açığı geçen yıl 36.9 milyar dolar iken bu yıl 27.0 milyar dolara geriledi.
Her şeyden önce bu gelişme iyi bir gelişmedir.
Ancak unutulmamalıdır ki cari açığın küçülmesi, büyümeden fedakarlığın bir ürünüdür. Cari açığı küçültme arayışında yatırımlarda, üretimde frene basıldı. Halkın tüketim artısı sıfırlandı.
Gelelim cari açığın nasıl küçüldüğüne.
Bizde cari açığın büyümesinin nedeni ithalattaki artış idi. Ocak ayından bu yana ithalatta çok büyük bir gerileme olmadı ama, ithalat artışı durdu.
Cari açık hesaplanırken hem ithalat, hem ihracat fob olarak alınıyor.
Fob olarak ithalat ocak ayından mayıs ayına, 16.8/17.1/20.0/18.7 ve 20.9 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Buna karşılık ihracatta artış görüldü. Ocak ayından mayısa ihracat 11.0/12.4/13.9/13.3 ve 13.8 milyar oldu.
Yılın ilk 5 ayında ithalat 95.6 milyar dolar, ihracat 67.7 milyar dolar, dış ticaret açığı 28.9 milyar dolar olunca cari açık da 5 ayda 27.0 milyar dolar olarak gerçekleşti.
2011 yılının ilk 5 ayında dış ticaret açığı 37.2 milyar dolar, cari açık 36.9 milyar dolardı.
Görülen o ki,
- Ekonomide frene basılması ithalat artışını durdurmuş.
- Dolar fiyatının 1.80-185 bandında dolanması ihracatı az da olsa artırmış durumda.
2021 Ocak-Mayıs cari açık rakamlarını değerlendirirken, İran'a yapılan 4.5 milyar dolarlık altın ihracatının katkısı ayıklansa bile, cari açıktaki düzelme gene de olumlu görülmektedir.
Açık kadar önemli olan açığın kapatılma şeklidir. Yılın ilk 5 ayında açığın finansmanı dış kredilerle sağlanmıştır. İlk 5 ayda net kredi girişi 18.1 milyar dolar, bono ve İMKB için gelen döviz 6.8 milyar dolar, doğrudan yabancı sermaye girişi 3.8 milyar dolar olmuştur.
Giren döviz açığı kapattıktan sonra döviz rezervine 3.1 milyar dolarlık katkı yapmıştır.