Nisan ayında cari açık, ülkenin döviz açığı 3 milyar 408 milyar dolar oldu. Ülkenin olağan döviz gelirleri, döviz giderini karşılamayınca ortaya çıkan döviz açığına “cari açık” diyoruz.
Döviz açığının, cari açığın temelinde, ihracat gelirinin, ithalat giderini karşılayamaması var. Çözüm, ülkenin ithalat ihtiyacını karşılayacak ölçüde ihracatı artırmaktır. Tarım ve sanayide, üretimde ithalat girdisini azaltacak yapısal değişimi sağlayarak, ihracat gücü olan üretimi artırmaktır. Cari açık büyüyünce küçültmek için ekonomide frene bastık. İç talebi kıstık. Büyümeyi yavaşlattık. Sonunda döviz açığı küçüldü. Ayda 7 milyar dolarlara ulaşan açık frene basıldıktan sonra ayda 3.5 milyar dolarlara geriledi.
Açık küçüldü ama, açığı kapatmak için gene de her ay en az 3.5 milyar dolar döviz girişine ihtiyacımız var. Cari açığı kapatacak kadar döviz girmez ise döviz kıtlığı olur. Döviz fiyatı hazmedilemeyecek ölçüde tırmanışa geçer. Döviz ülkeye normal yollardan (sermaye hareketi ile) 3 kanaldan giriyor: (1) Kalıcı olarak doğrudan yatırımlar için gelen döviz, (2) Bono ve borsa için gelen portföy yatırımları için gelen döviz, (3) bankaların ve firmaların buldukları döviz kredileri.
Bu yollar, normal yollar. Bir de nereden geldiği, nereye gittiği belli olmayan döviz var. Bu tür dövizler bazı aylar giriyor, bazı aylar çıkıyor. Bu konuda bir uyarıya ihtiyaç var.
Nereden geldiği (kaynağı) belli olmayan döviz rakamları, ülkeye kamyonlarla, çuvallarla getirilen yahut ülkeden çıkarılan döviz miktarını göstermez. Bu rakamın içinde, sınır ticareti ile yolcu beraberi ülkeye giren kayıt dışı döviz de vardır ama, büyük bölümü ithalat, ihracat hareketlerinden, turizm hareketlerinden kaynaklanan hesaba
girmeyen veya girmekte geciken dövizlerdir.
Nisan ayında doğrudan yatırım için net 234 milyon dolar, bono ve hisse senedi satın almak için net 755 milyon dolar döviz girişi oldu. 1 milyar 433 milyon dolar net kredi kullandık. Böylece normal kanallardan sermaye hareketi ile ülkeye 2 milyar 422 milyon dolar döviz girdi. Nereden geldiği belli olmayan 2 milyar 893 milyon dolar eklenince,
döviz girişi 5 milyar 315 milyon dolara ulaştı. Açık 3 milyar 408 milyon dolar olduğu için, nisan ayında ülkeye giren toplam döviz, hem açığı kapattı hem de döviz rezervlerinin 1 milyar 907 milyon dolar artmasına imkan verdi.
Her ay açık rakamı ne oldu diyerek rakam izleyecek yerde, açığın neden oluştuğunu görerek, bilerek açığı kapatacak ölçüde döviz gelirimiziartırmaya mecburuz.
Doğrudan yatırım girişleri azaldı.Döviz kurunun oynaklığı sonucu yabancılar bono ve hisse senedi satın almak için döviz getirmez oldu.
Bankalar, firmalar dövizle borçlanıyor ama, bunun sonunda ülkenin döviz borcu rakamı büyüyor. Tekrarda yarar var. Küçülen açığın arkasında daralan talep ve yavaşlayan büyüme var. Cari açık sorununun çözümü, tarım ve sanayi üretiminde, ithalata bağımlılığı azaltmaktır. İhraç edilebilir üretime yönelmektir.
Başka ülkeler ne yaptı ise, sorundan nasıl kurtuldu ise biz de onların yaptığını yapmaya mecburuz. İthalat bağımlılığından kurtulursak, hem üretim, hem büyüme, hem refah artar. Hem de döviz açığı sorunu önemini kaybeder.