Haziran ayında cari açık 3.3 milyar dolar. Ocak-haziran dönemi cari açığı 22.7 milyar dolar.
Cari açık küçüldü ama, açığı kapatmakta zorlanıyoruz.
Genelde ithalat ile ihracat arasındaki açık, cari açığın, döviz açığının temelini teşkil ediyor.
Büyüme yavaşladı, ithalat geriledi. Bu sayede cari açık küçüldü. Ayda 5-6 milyar dolar döviz açığı olurdu. Yılın ilk 6 ayında aylık döviz açığı ortalama 3.8 milyar dolara geriledi.
Döviz açığının küçülmesi önemli ama, daha da önemli olan bu açığın kalıcı döviz girişleriyle kapatılması.
2015 yılında cari açığı olağan döviz girişleriyle kapatamıyoruz. Olağan döviz girişlerine, nereden geldiği belli olmayan döviz girişi eklense de açığı kapatamadığımız için, döviz rezervindeki birikimimizi yiyoruz.
2015 yılının ilk yarısında, 6 ayda cari açık 22.7 milyar dolar oldu. Normal sermaye hareketi ile (doğrudan sermaye,portföy yatırımı ve kredi olarak) döviz girişi 9.5 milyar dolarda kaldı.
Buna nereden geldiği belli olmayan 8.6 milyar dolar eklenince, döviz girişi toplamı 18.1 milyar dolar oldu. Giren döviz 22.7 milyar dolarlık açığı kapatamadı. Döviz rezervlerinden 4.5 milyar dolar ekleme yapmak zorunda kaldık.
İlk 6 ayda normal kanallardan sermaye hareketi ile doğrudan sermaye olarak 4.1 milyar dolar girerken, portföy yatırımlarından 4 milyar dolar döviz çıkışı oldu. İlk 6 ayda cari açığı banka kesiminin çabalarıyla bulunan 9.4 milyar dolar döviz kredisi ve nereden geldiği belli olmayan dövizlerle kapatabildik.
Yılın ilk yarısında 9.4 milyar dolarlık net döviz kredisi kullanımı kısa vadeli döviz borcumuzu artırdı.
Şimdilerde firmalar değil, bankalar yurtdışından döviz kredisi getiriyor.
Bankalar döviz kredisi getirdikçe de kısa vadeli döviz borçları büyüyor. Bankaların 2008 yılında milli gelirin yüzde 7.3’ü büyüklüğünde olan dış borç stoku, şimdilerde milli gelirin yüzde 18.3’üne yükseldi.
Mayıs sonu itibarıyle bankaların toplam dış borcu 104 milyar dolar. Bu borcun 56.6 milyar dolarının yıl içinde ödenmesi gerekiyor.
Küresel piyasalarda doların değer kazanması ve para akımlarının yön değiştirmesi ile döviz kredilerinin hem maliyeti yükseliyor, hem de borçlanma zorlaşıyor.
Açık anlatımla cari açığımızı küçültüyoruz ama şimdi de küçülen cari açığı kapatmakta zorlanıyoruz. Açığı kapatılmasında bankaların buldukları dış kredi ve nereden geldiği belli olmayan dövizin ağırlığı giderek artıyor. Bankaların cari açığı kapatmak için buldukları dış krediler ise bankaların ve ülkenin toplam kısa vadeli dış borç stoğunun büyümesine yol açıyor.