Cari açık cehaleti!

Araç kullanmaktan olabildiğince kaçınırım. Sevmediğimden değil; ama, örneğin kırmızı ışıkta geçmek gibi bir cehaletten bile kendini bir türlü kurtaramayan binlerce sürücünün olduğu bir trafiğe girmek, en azından sinirlerimi bozuyor. Ya da şehirlerarası yollarda öndeki araçla korumaya çalıştığınız takip mesafesini aklınca gereksiz bulup araya girmeye çalışanlar veya olmadık yerde sollayıp sizi de riske atanlar… Bu cehalet örneklerini sergileyenler, sanılmasın ki eğitimsiz kesim. Bazı davranış kalıplarının eğitimle hiç ilgisi olmadığını hep birlikte gözlüyoruz. Biraz mantık yürütmek, bin hatayı yok edebilir; ama mantık yürütecek akıl varsa…

Merkez Bankası'nın ödemeler dengesi verilerini açıkladığı günleri de sevmemeye başladım. İster istemez açıklanan verilerle ilgili yorumları izliyor, okuyorum. Eğitimin en alasını görmüş, akademik unvanlar elde etmiş; bankaların, aracı kurumların "sen televizyon programlarında bizi temsil edebilirsin" diye güven duyduğu gencecik, çok donanımlı olduklarını sandığım, olmaları gerektiğini düşündüğüm beyinleri dinliyorum; hayretle, inanamayarak… Hala, ama hala "cari açık yüksek, ama finanse edilebiliyor" ya da "açık yükseliyor ve finansmanıyla ilgili kaygılar artıyor" gibi yorumlar duyuyorum.

Sevmiyorum ödemeler dengesi verilerinin açıklandığı günleri… Hafta sonu yapılan KPSS'ye (KPSS sınavı değil) 800 bin kişi girmiş. Yani bir iş, diye çırpınan milyona yakın genç var. "Cari açığın finansmanı" diye saçmalayanlardan kat be kat değerli yüzlerce, binlerce beyin vardır bu 800 bin kişinin arasında. Hiç olmazsa, işgal ettiğiniz makamların hakkını verecek kadar mantık yürütün de, cari açığın finanse edilmeden zaten verilemeyeceğini artık öğrenin!

Yıllık açık 68 milyarı aştı

Merkez Bankası verilerine göre mayıs ayındaki cari açık 7.8 milyar dolar oldu. Biz, mayıs ayları dış ticaret açığı ile cari açığı arasında geçmiş yıllarda ortaya çıkan ilişkiden yola çıkarak, 6 milyar ile 6.5 milyar dolar arasında bir açık beklediğimizi belirtmiştik. Gerçekleşen açık, bizim tahminimizi aştı.

Beş aylık açık 37.3 milyar doları, mayıs sonu itibariyle yıllık açık ise 68.2 milyar doları buldu.

Cari açık geçen yıl mayısta 2.9 milyar, ilk beş ayda 16.8 milyar, yıllık bazda ise 25.7 milyar dolardı.

80 milyara az kaldı!

Bu köşeyi izleyen okuyucularımız 2011 yılı cari açığına ilişkin olarak aylardır dile getirdiğimiz tahmini hatırlayacaklardır. 2011 yılı açığının 80 milyar doları bulabileceğini dile getirdik ve bu görüşümüzü korumaya devam ediyoruz. Hem, mayıs sonunda ulaşılan 68 milyar dolar dikkate alınırsa yılsonundaki 80 milyara da pek bir şey kalmadı.

Geçen aralıkta 47.7 milyar dolar düzeyinde bulunan yıllık açık, beş ayda 20.5 milyar dolar artarak mayıs sonunda 68.2 milyara çıktı. Yani aylık ortalama artış 4.1 milyar dolar oldu.

2009 yılının aralık ayında 13.9 milyar dolar olan yıllık açık ise, beş ayda 11.7 milyar dolarlık artışla 2010 mayısında 25.7 milyar dolara ulaşmıştı. Buna göre, geçen yılın ilk beş ayındaki aylık ortalama artış 2.3 milyar dolar olmuştu.

Yüzde 10'a gidiyor

2011 yılının GSYH hedefi 781 milyar dolar. Ancak bu tutarın bir miktar aşılacağı ve 790, en fazla 800 milyar dolarlık bir gerçekleşme olacağı bekleniyor. Bu durumda 80 milyar dolara çıkacak bir cari açık, GSYH'nin yüzde 10'u gibi bir büyüklüğe ulaşacak. Kuşkusuz bu çok büyük bir oran…   

Açığın mayıs sonunda çıktığı 68 milyar dolayında tutulması ya da artış hızının düşürülmesinin mümkün olup olmadığına gelince… Burada da bir yanlış yapılıyor. Merkez Bankası'nın değerlendirmelerinde yer alan bir ifade, farklı yorumlanıyor. Merkez Bankası, "uygulanan politikalar sayesinde yılın son çeyreğinden itibaren cari dengede iyileşmenin gözlenmeye başlayacağı"nı dile getiriyor. Bu ifadeden "cari açık son çeyrekten itibaren gerileyecek" sonucu nasıl çıkarılabilir ki… Ama çıkarılıyor!

Cari açıkta iyileşme başlaması, "artış hızının yavaşlaması" ya da "artışın durması" anlamına da geliyor. Merkez Bankası, son çeyrekte bir gerileme bekliyor olsaydı ve buna kesin gözüyle bakabilseydi, herhalde açıklamasında bunu açıkça vurgulardı…