Küresel fırtına bizim piyasayı döviz fiyatından çalkalamaya başladı. Şu anda ekonominin diğer dengeleri yerinde. Ama döviz fiyatı tırmanışa geçti. Döviz fiyatı neden tırmanışa geçiyor ? Arzda belli bir kısıntı yok. Ama (1) talepte canlılık başladı. (2) Fırsat bu fırsat paradan para kazanmaya meraklı dış çevreler Türk Lirası ile oynuyor. Eski yıllarda çalkantı başladığında Türk halkı döviz alımına başlardı. Dövize hücum olurdu. Bunun sonucu döviz tırmanışa geçerdi. Bu defa döviz talebi ve döviz fiyatı ile oynama dışarıdan başladı. Dikkat edilir ise, yabancı yatırımcıların borsadan kaçmaları veya yabancı yatırımcıların bono portföylerini nakde çevirmeleri konusunda dikkat çeken bir gelişme yok.
Fakat dış piyasalardan ve özellikle Londra'daki fon yöneticilerinden gelen bir talep var. Türk Lirası alınıp satılıyor. Burada da dikkat çeken şudur: Spekülatif hareketler veya riskden kaçınma operasyonları sadece Türk Lirası'nda yapılmıyor. Diğer para birimlerinde de benzer hareketler var. Burada önem taşıyan Türk Lirası'nın değer kaybının hangi sınırda duracağıdır. Bunu öğrenmek için çalkantının sona ermesini beklemek mümkün değil.
Çünkü anlaşıldığı kadarı ile dışarıdaki rüzgar devam edecek. Dış piyasalar,değişik ülkelerin finansal durumu daha uzun süre istikrara kavuşamayacak. Tabii ki İMKB'deki çöküş önemli. Fakat bizim için daha da önemli olan döviz fiyatıdır. Döviz fiyatının (1) Hazmedilebilir boyutun üzerinde artması (2) İstikrarsızlığın sürmesi, inip çıkması ekonomiyi kilitleyebilir.
Son yıllarda döviz fiyatındaki istikrar karşısında ekonomide dolara bağlı kontratlar arttı. Şirketler dolar ile borçlandı. Ticari kontratlarda dolar ne euro üzerinden bağlantılar yapıldı. Şimdi döviz fiyatındaki istikrarsızlık kontrat sahiplerini sarsıyor. Döviz fiyatındaki artış, borçların TL karşılıklarının yükselmesine yol açıyor. Şirketlerin döviz borçlarının içerideki bankalara veya dışarıdaki bankalara olması önemli değil şirketlerin TL yükümlülüklerinin artması değerlerinin yok olması anlamına gelir.
Bankalarımız güçlü ama, bankalarımızın aktifi, şirketlerin pasifinden oluşuyor. Şirketlerin pasifi çökünce bankaların aktifi de çöker. Bankanın aktifinin çökmesi demek, bankaların yükümlülüklerini yerine getiremez duruma düşmeleri demektir. Halbuki biz son yıllarda ne ile övünüyoruz. Bankalarımız güçlü diyoruz. Bankaların gücü ekonomiye bağlıdır. Döviz riski yüzünden çöken ekonomide bankalar ayakta kalamaz. İşte bunun için şu çalkantılı dönemde döviz fiyatlarının başı boş bırakılmaması, Merkez Bankası'nın döviz fiyatındaki aşırı artışları firenleyecek politikalara ağırlık vermesi önem taşımaktadır.