Bütçeye aralıkta ne oldu?

Doğru; 2010 bütçesi öngörülenden daha iyi kapandı. Bütçe, 50 milyar lira açık öngörüsüyle bağlanmıştı; gerçekleşen açık 40 milyarı bile bulmadı. Başlangıç hedefi, hem bütçe gelirinde, hem bütçe giderinde aşıldı; ancak gelirdeki sapma daha fazla olunca açık 50 milyar yerine 40 milyarda kaldı.

Bütçenin, yılın tümüne ilişkin değerlendirmesindeki tablo çok özet olarak böyle ve kabul etmek gerekir ki önemli bir başarı var. Yıllar yılı planladığının çok üstünde bütçe açıkları vermiş Türkiye için, bu kez açığı öngördüğünün beşte bir altında tutmak elbette başarı.

Üstelik bu başarı, berbat bir aralık performansına rağmen gerçekleşmiş durumda. Bütçenin faiz hariç giderlerinde aralık ayında ortaya çıkan tablo, gerçekten düşündürücü… Ama şu da bir gerçek, aralıktaki rahatlık da, ocak-kasımın performansına dayanıyor.

Önce bütçe gelirlerine bakalım. Ocak-kasım dönemindeki aylık ortalama bütçe geliri 21.1 milyar lira, aralıktaki gelir de 21.7 milyar lira. Gayet düzenli bir gidiş var.

Ama harcamalara gelince iş değişiyor. Bütçe giderlerinin ocak-kasım dönemindeki aylık ortalaması 23.3 milyar lira. Aralıkta ise tam 37.9 milyar liralık harcama yapılmış.

Harcamaların temelde iki kalemi var; faiz giderleri ve faiz hariç giderler. Faiz giderleri aralıkta 1.8 milyar lira olmuş ve ilk on bir ay ortalaması olan 4.2 milyarın çok altında kalmış.

Ama ya faiz hariç giderler? Bu gruptaki harcamaların ilk on bir aydaki ortalaması 19 milyar lira. Aralıktaki harcama ise tam 36 milyar lira. 19 nere, 36 nere… Neredeyse yüzde 100'lük bir artış var.

Faiz hariç giderlerdeki aylık ortalama harcamayı böylesine fırlatan artış dört gruptan kaynaklanmış:

Ocak-kasım döneminde mal ve hizmet alımı için aylık ortalama 2 milyar lira harcanmış, aralıktaki harcama 7.2 milyarı bulmuş.

On bir ayın ortalaması ve aralık sıralamasına göre sermaye giderleri 1.6 milyardan 8.4 milyara çıkmış.

Sermaye transferleri 350 milyon liradan 2.9 milyar liraya fırlamış.

Borç verme kalemindeki harcama da 475 milyon liradan 3.4 milyar liraya ulaşmış.

Faiz hariç giderleri oluşturan diğer kalemlerde ise kayda değer bir değişim gözlenmemiş. Hatta tam aksine, örneğin personel harcamaları ilk on bir ay ortalamasında 5.3, aralık ayında 4.1 milyar lira olmuş.

Hedefi tutturmanın rahatlığı

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in "Aralık aylarının kaderidir" şeklinde yorum getirdiği bu durum, çok büyük ölçüde, bütçede öngörülen hedefleri tutturuyor olmaktan kaynaklandı. 2010'un tümünde verilen 39.6 milyar liralık açığın, yüzde 41 oranında 16.1 milyar lirası yalnızca aralık ayında ortaya çıktı. Aralık ayında 14.3 milyar lira açık verilen faiz dışı dengede yılın tümünde 8.7 milyar lira fazla oluştu. Yani aralıktaki bu müthiş olumsuz rakamlar, yıllık hedeflerin bozulması sonucunu doğurmayacaktı. İşte bu rahatlıkla da "Aralık ayının kaderi" bir kez daha gerçekleşmiş oldu.

Bütçede para varsa, yıl bitiyor ve bu para kullanılmadığı takdirde bir anlamda yanacaksa, kim harcamak istemez ki…