Bu iki konunun ne ilgisi var, diye düşünülebilir. Bire bir bağlantı yok tabii ki; tek bağlantı iki verinin de hep aynı gün açıklanıyor olması. Dün olduğu gibi...
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, düzenlediği basın toplantısıyla 2012 yılı bütçe gerçekleşmesini açıkladı. Bütçede her aralıkta rastlamakta olduğumuz durum söz konusu. Harcamaların tırmandığı, bu yüzden açığın rekor kırdığı bir dönem daha yaşadık. Ocak-kasım dönemi ortalamasında yaklaşık 29 milyar lira olan aylık harcama, aralık ayında 43 milyara dayandı. Gelirde ise değişiklik hemen hemen yok. İlk 11 ay ortalamasında 27.7 milyar lira olan gelir, aralıkta 27.3 milyar lira olarak gerçekleşti.
Harcama ile gelir arasında ortaya çıkan bu fark, doğal olarak bütçe açığına ve faiz dışı denge rakamına yansıdı. Ocak-kasım döneminin toplamında 13.3 milyar lira olan bütçe açığına, yalnızca aralıkta 15.5 milyar lira eklendi ve böylece yıllık açık 29 milyara ulaştı.
29 milyarlık açığı nasıl değerlendirmeli? Bu rakam, öngörülenin üstünde, tahmin edilenin altında. 2012 yılına başlarken bütçe açığı 21 milyar olarak öngörülmüş, 2013-2015 dönemi orta vadeli programı yapılırken ise 33.5 milyar olarak tahmin edilmişti. Yani 29 milyarlık açık, nereden baktığınıza bağlı olarak hem yüksek gerçekleşti, hem düşük!
Faiz dışı denge, ilk 11 ayda 33 milyar lira fazla vermişti. Aralık ayında öyle bir bütçe açığı ortaya çıktı ki, faiz dışı dengede de açık oluştu. Faiz dışı dengede aralıkta 13.8 milyar lira açık verildi, yılın tümündeki fazla da böylece 19.6 milyara indi.
Bütçenin aralık aylarında böylesine yüklü miktarlarda açık vermesinde şaşılacak bir yön yok; çünkü her yıl benzeri tablolar ortaya çıkıyor. Geçen yıl da ağırlıklı olarak karayolları, sağlık ve eğitim harcamalarının aralık ayına yığılması yüzünden bu durumu yaşadık.
Kuruluşların bir ödenekleri var ve bu ödenek yıl içinde serbest bırakılırken ketum davranılıyor. Bu yüzden, tüm kuruluşlar, bir sonraki yıla devretmeyeceğini bildikleri harcamalarını yapabilmek için yılsonu yaklaştıkça ve özellikle aralık ayında büyük bir çaba içine giriyorlar. Yıla yayılmayan kullandırma, aralık ayında gerçekleşince de ortaya böyle bir tablo çıkıyor; aralık aylarında ilk 11 ayı geride bırakan bir bütçe açığı veriliyor.
Bu arada, harcamalara aralık aylarında bir anlamda daha fazla izin veriliyor olması, bir sonraki yıl harcamasının öne çekilmesi gibi de yorumlanmıyor değil. Geçen aralıkta da harcamalar daha düşük tutulabilir, ödenekler daha az kullandırılabilir ve aralık ayı açığının, örneğin yaklaşık 8 milyar aşağıda gerçekleşmesi sağlanarak 2012 bütçe açığı hedefi olan 21 milyar aşılmayabilirdi. Ama o zaman da, aralıkta kalacak harcama için 2013 bütçesinde baskı oluşurdu.
İşsizlik oranı değişmedi
TÜİK'in açıkladığı verilere göre işsizlik oranı geçen yılın ekim ayında yüzde 9.1 olarak gerçekleşerek hem bir önceki aya göre, hem 2011'in aynı ayına göre değişiklik göstermedi.
Ekim 2011-2012 kıyaslamasına göre tarım dışı işsizlik oranı yüzde 11.6'dan yüzde 11.4'e indi. Genç nüfustaki işsizliğin artışı ise dikkati çekti. 2011'in ekiminde yüzde 17.4 olan genç nüfustaki işsizlik oranı geçen yılın ekiminde yüzde 18.1'e çıktı. Genç nüfustaki işsizlik oranı, kentlerde yüzde 20.3'ten yüzde 21.5'e yükseldi.
Bu arada mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı ekim ayında yüzde 9.3 düzeyinde gerçekleşti. Bu oran, 2011'in ekim ayında da yüzde 9.3 düzeyinde bulunuyordu. Mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı, geçen yılın eylülünde ise yüzde 9.4'tü.